تعبیر خواب بر اساس قران: بررسی آیات جزء ۱۰

مقدمه

 در همه ادیان الهی روح آدمی محور همه تعاليم است. اگر به جسم انسان نيز توجه می‌كنند به دليل تاثير آن در روح است.

روحِ غير مادی را نمی‌توان با قوانين برخاسته از علوم حسي و تجربی و يا با ابزارهای حسی به مطالعه و بررسی گذاشت.

ابزار شناخت آن غير تجربی و غير حسی است. بر اساس اين اعتقاد،  روح يا بعد غير مادی انسان،‌با مردن و متلاشی شدن جسم از بين نمي‌رود، بلكه حياتی جاودانه را در عالم آخرت پيش می‌گيرد.

از ديدگاه قرآن به طور خاص ، انسان علاوه بر بدن مادی از روح الهی بهره مند است و اصولا حقيقت انسان، روح او است. قرآن در آیاتی به دو ساحتي بودن انسان تاکید مي‌کند. آیه ۹ سوره سجده می‌فرماید: ثم سواه و نفخ فيه من روحه. سپس خدا اندام انسان را موزون ساخت و از روح خویش در او دميد.

اما قرآن موضوع ديگری را نيز پيش مي كشد و آن اينكه حقيقت و واقعيت انسان، همان روح او است، روحی كه با بدن مادی همراه است.

در هنگام خواب و مرگ، روح و نفس آدمی از بدن  ستانده می‌شود و اگر عمر انسان به پایان نرسیده باشد دوباره به جسم بر‌می‌گردد و الا با توفی و دریافت تمام وکمال روح، مرگ تحقق پیدا می‌کند.

بعد از مرگ با وجود متلاشی شدن جسم،  روح باقي است و در عالم برزخ به حیات خود ادامه ميدهد. 

قرآن در اين باره در آیه ۴۲ سوره زمر مي فرمايد: اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِها وَ الَّتِي لَمْ تَمُتْ فِي مَنامِها فَيُمْسِكُ الَّتِي قَضى‌ عَلَيْهَا الْمَوْتَ وَ يُرْسِلُ الْأُخْرى‌ إِلى‌ أَجَلٍ مُسَمًّى إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ .

خداوند است كه جان‌ها را به هنگام مرگشان به طور كامل مى‌گيرد، و (جان) آن را كه نمرده است در هنگام خواب (مى‌گيرد)، پس آن را كه مرگ بر او قطعى شده نگاه مى‌دارد و جان‌هاى ديگر را (كه مرگش فرا نرسيده) براى مدّتى معين (به جسم آنان) باز مى‌گرداند. بى شك در اين (گرفتن و دادن روح هنگام خواب و بيدارى)، براى گروهى كه فكر مى‌كنند نشانه‌هايى بزرگ (از قدرت خدا) وجود دارد.

كلمه “توفي”در اين آيات به معناي اخذ و گرفتن است. بي شك فرشته مرگ هنگام جان دادن ، روح آدمي را مي‌ستاند، زيرا بدن آدمي باقي است. از اين بيان معلوم مي گردد كه حقيقت انسان همان است كه قابض الارواح مي‌ستاند و آدمي، واقعيتي جز آن ندارد.

 اگر روح، نیمی از انسانيت و شخصيت انسان را تشكيل مي‌داد بايد قرآن كريم بجاي”يتوفاكم”می‌فرمود”يتوفى بعضكم”. پس حقيقت انسان جز آنچه فرشته مرگ مي گيرد نيست و آن همان روح آدمی است. 

این روح شریف و این حقیقت وجودی انسان در خواب به عالم امر سیر می‌کند. گاه در قالب رویا رهنمودها و هشدارهایی را برای رائی به همراه دارد که لازم است قواعدی را لحاظ کرد تا به تعبیری صحیح دست یافته و از رویا و الهامات آن در زندگی بهره جویم .

در این راستا بهترین مرجع،  کلام خالق روح و اولیاء‌ اوست که به واسطه علم غیب نسبت به امور ماوراء مادی آگاهی و اشراف دارند. 

از این منظر و بر مبنای قرآن و روایات،  از سیر روحانی رائی و پیام‌هایی که در قالب نمادها و تکیه‌گاه‌هایی که در رویا  دریافت می‌کند، به تعابیرش رهنمون شده و انذارها و بشارت‌هایی در زمینه امور مادی و معنوی دریافت می‌کنیم .

گاه نسبت به درونیات خود آگاهی یافته و با الهاماتی که دریافت می‌کنیم در جهت رشد روحی و معنوی گام برداشته و با آگاهی در این زمینه از رهزن‌های این وادی در امان می‌مانیم .

در این مقاله بر آن شدیم تا آیاتی از جزء ۱۰ قران کریم را که تعابیری از آن برداشت می‌شود به تحلیل و بررسی بپردازیم و بعضا در راستای تبیین آن از آیات و روایات معتبر بهره می‌گیریم.   

بررسی آیات جزء ۱۰ قران کریم

بررسی آیات جزء ۱۰ قران کریم بر مبنای برداشت تعبیر خواب از محتوای مضامین برخی از آیات این جزء شریف در این مقاله مورد تحلیل قرار می‌گیرد.

 انفال، ۹و۱۰

«إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّی مُمِدُّكُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُرْدِفِینَ وَ مَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى وَلِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُكُمْ…»

«(ای پیامبر برای امت خویش یادآوری کن): زمانی که در محضر پروردگارتان استغاثه داشتید و خداوند دعای شما را مستجاب کرد(و فرمود): «به راستی که من با هزار فرشته که پشت هم فرود می‌آیند یاری‌دهنده شما هستم» و خداوند این را تنها برای بشارت و اطمینان قلب شما قرار داده…»
 
در این آیه به گروهی بشارت داده می‌شود که تعداد زیادی از ملائکه برای یاری‌رسانی به آنان نازل خواهند شد. در حقیقت، خدای متعال نیروهای غیبی و نامرئی خویش را پی در پی در اختیار گروهی از بندگان قرار می‌دهد. نیروهای ملکوتی از آن جهت که در حصار ماده قرار ندارند؛ از توانمندی عجیب و گسترده‌ای بهره‌مند هستند.
به بیان دیگر، خدا خادمین پرتوانی در اختیار گروهی از افراد قرار داده که ذره‌ای مطالبه و منت به جهت خدمات‌رسانی خویش ندارند. ضمن آن که این خدمات‌رسانی پی در پی انجام می‌شود.
به عنوان مثال، تأثیر ذکر در زندگی افراد یکی از نیروهای غیبی الهی است که کارائی فوق العاده‌ای داشته و موجب ایجاد آرامش در درون فرد می‌شود؛ مانند تسبیحات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بعد از نمازهای یومیه.
دو ملک «رقیب» و «عتید» نیز که همواره با انسان همراه‌اند؛ یکی دیگر از مصادیق نیروهای غیبی الهی هستند و در قبال اعمال خیر فرد، دعاگوی او خواهند بود. نتیجه دعای آن دو، افزایش توان و روزی فرد است.
 
بشارت دیگر در این آیه آن است که خدا این گروه را مخاطب قرار داده و می‌فرماید: «به راستی که من یاری‌دهنده شما هستم…»
خدای سبحان، با قدرت و عظمت بی‌نهایت خویش یاری رسان گروهی از بندگان می‌شود. این بشارت به تنهایی کافیست تا سرور و خوشی جاودانی نصیب آنان نماید؛ زیرا با درک این بشارت، آنان هرگز گرفتار کسالت، ناتوانی، ناامیدی و… نخواهند شد.

این بشارت به چه کسانی داده می‌شود؟شرط دریافت این بشارت، «استغاثه» است. آنان که فقر و ناتوانی خویش را در پیشگاه الهی عرضه نموده و خود را در هر امری محتاج به امداد آن غنی مطلق بدانند؛ صلاحیت دریافت این بشارت را دارند.
استغاثه در مقابل خداوند، چشمه رحمت و فیوضات الهی را به جوشش درآورده و انسان از آن بهره‌مند می‌گردد.
به میزانی که استغاثه و تضرع بنده افزایش یابد، صلاحیت دریافت امدادهای غیبی را دارا خواهد شد.
استغاثه زمانی اتفاق می‌افتد که بنده از توان خویش قطع امید کرده و تنها حول و قوه الهی را مؤثر  می‌داند؛ یعنی بر این باور است که هیچ مانعی برای امور ناپسند و هیچ توانی برای انجام امور پسندیده جز «قدرت الهی» وجود ندارد.
اعتماد بر توانایی و تدبیر خود، انسان را از امداد الهی محروم می‌نماید.
اکثر بزرگان معتقدند با وجود آن که حقیقت استغاثه، در زمان اضطرار، در درون فرد به وجود می‌آید؛ لکن بهتر است بر زبان نیز جاری شده و فرد نیازمندی و احتیاج خود را بیان نماید.

فرود ملائکه به جهت امدادرسانی به این افراد، پرده از باطن مصفا و مطهر آنان برمی‌دارد. در روایات آمده است آن‌جا که نجاست ظاهری مانند سگ باشد؛ ملائکه تردد ندارند. بنابراین جایی سگ باشد؛ ملائکه تردد ندارند. بنابراین به جهت دریافت امداد ملائکه فرد می‌بایست ابتدا اقدام به طهارت باطنی نماید؛ زیرا نجاسات باطنی مانند منیت، حسادت، خشونت و… موجب گریز فرشتگان می‌شود .

استغاثه و تضرع موجب تطهیر روح می‌شود.
«وَمَا كَانَ اللَّهُ لِیعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یسْتَغْفِرُونَ»

«ای پیامبر! تا تو در میان مردمى، خداوند بر آن نیست كه آنان را عذاب كند و تا آنان استغفار می‌‏كنند، خداوند عذاب كننده‏ آنان نیست»
 
نکته: عذاب، نماد غضب خداوند است و با «مشکل و امتحان الهی» متفاوت می‌باشد. نبود عذاب، به معنای رحمت، امنیت و آسایش است؛ در نتیجه وجود نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، رحمة للعالمین، در زندگی افراد، زمینه‌ساز نزول خیرات و برکات خواهد شد.
به بیان دیگر، وجود شریعت و ولایت در زندگی افراد، مانع نزول عذاب الهی خواهد شد .  عذاب، متفاوت از امتحانات الهی و مشکلات است. وجود معضلات و آزمایشات گوناگون در زندگی امر عادی است. «الدنیا… دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَحْفُوفَة»«دنیا، خانه‌ای است که با مشکلات پیچیده شده»
همچنین، وجود مشکلات موجب ارتقاء ایمان و جایگاه افراد نزد خداوند خواهد شد؛ به عنوان مثال، فرد در مشکلات صبوری و شکرگزاری را خواهد آموخت.
 
در ادامه آیه، بیان می‌شود که تا زمانی که افراد مشغول استغفار بوده، مشمول عذاب الهی واقع نخواهند شد. استغفار، به معنای شناخت و پذیرش اشتباهات و نیز طلب بخشش خداوند و اقدام به اصلاح می‌باشد. استغفارکننده حقیقی، فرافکنی نداشته و اشتباهات خود را به دیگران منسوب ننموده و خواستار تغییر و اصلاح عملکرد خویش می‌باشد.
به بیان دیگر، صرف وجود گناه موجب نزول عذاب نیست. اگر افراد حقیقتا از انجام خطا پشیمان شده و خواستار آمرزش الهی و عدم تکرار گناه باشند، عذاب بر آنان نازل نشده و مغفرت الهی شامل حال آنان می‌گردد. آنان قابلیت تغییر را در خود مشاهده کرده و اقدام به اصلاح و جبران گذشته می‌نمایند.

رویا

اگر رائی در رویا ببیند که به دلیل مشکلات زیادی که دارد، از هر حیث مضطر شده و امیدش از غیر خدا منقطع شده است.
در نیمه‌های شب بر سر سجاده نشسته است و به شدت گریه می‌کند و استغاثه به درگاه خدا دارد و مرتب زبان به استغفار  دارد و رسول خدا ص را صدا می‌زند سگی از کنارش رد می‌شود و او با تنفر و به خاطر نجاستش ، با چند سنگ او را دور می‌کند .

تعبیر رویا

 این رویا بشارتی است که  رائی در عالم واقع از رنج و  مشکلاتی که دارد رهایی می‌یابد. خدا او را با امدادهای غیبی مدد می‌کند و توفیق توبه و پاک‌سازی درونی به او داده و از نجاستِ  رذایل اخلاقی دوری می‌کند ( دور کردن سگ که نماد نجاست و دشمنی است) . از گناه پاک می‌شود و حب پیامبر و پذیرش ولایت او در قلبش بیشتر شده  و به واسطه استغفار، برکات مادی و معنوی بر زندگی‌اش نازل می‌شود . دعاهایی را از خدا خواهان است ان شاء الله به اجابت می‌رسد .

 

انفال، آیه ۱۱ 

إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ وَ لِيَرْبِطَ عَلى‌ قُلُوبِكُمْ وَ يُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ.

(به ياد آوريد) زمانى كه (خداوند) از سوى خود براى آرامش شما، خوابى سبك بر شما مسلّط ساخت و از آسمان بارانى بر شما فرستاد تا شما را با آن پاك كند و پلیدی (وسوسه‌ى) شیطان را از شما بزدايد و دل‌هاي شما را محكم و گام‌هايتان را با آن استوار سازد. 

پیامبر ص فرمودند : هنگام باریدن باران درهای رحمت الهی گشوده می‌شود و دعا مستجاب می‌گردد. ۱

امام صادق علیه السلام فرمودند: آب باران بیاشامید که امراض را برطرف می کنند آنگاه این آیه را تلاوت نمود : یذهب عنکم رجز الشیطان..  ۲

امام صادق ع فرمود: «منظور از آسمان در باطن آیه، رسول خدا (و منظور از آب، علی است)، و [منظور از] این سخن خدای تبارک‌ و تعالی: مَاء لِّیُطَهِّرَکُم بِهِ، یعنی هرکه از علی (پیروی کند، خدا ناپاکی را از او دور می‌سازد و قلبش را تقویت می‌کند. امّا مراد از این سخن خداوند: وَ یُذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیْطَانِ علی است، ( هرکه از علی ع تبعیّت کند،) خداوند قلبش را به‌وسیله‌ی عل استوار می‌سازد، و بر ولایتش ثابت‌قدم می‌ماند. ۳

رویا 

اگر انسان با ایمانی در رویا ببیند که با جمعی از یارانش برای مقابله با دشمن در جایی مثل بیابانی و  در معرکه‌ای حضور دارند و در عین حال خسته و تشنه‌اند.  آنان احساس ترس از حمله دشمن  دارند. به یک‌باره  آنان را خوابی سبک فرا گیرد، در حالی‌که باران بر روی آنان ببارد، و او شروع به خوردن آب باران کند .

 تعبیر رویا 

رائی در عالم واقع بین او و دوستانِ هم‌ عقیده‌اش در مقابله با دشمن ( درونی – بیرونی – مجازی و … )ارتباط محکم‌تری برقرار می‌شود و وسوسه‌های شیطانی از آنان دور می‌شود. رحمت خدا شامل حالشان شده و به ولایت علی ع و اهل بیت ع دینش محکم و استوار می‌شود.   گناهانشان آمرزیده شده و دعایش به اجابت می‌رسد و نیز اگر رائی از یک بیماری رنج می‌برد، برطرف شده  و شفا می‌یابد.

 

انفال ، آیه ۱۲ ، ۱۳

إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلائِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ الْأَعْناقِ وَ اضْرِبُوا مِنْهُمْ كُلَّ‌ بنان .انفال ، ۱۲ 

(به یاد آور) زمانی‌كه پروردگارت به فرشتگان وحى كرد كه من با شمايم، پس شما افراد با ايمان را تقويت كنيد، من نيز به‌ زودى در دل‌هاى كافران، رُعب و ترس خواهم افکند، پس فرازگردن‌ها را بزنيد و همه‌ى سر انگشتانشان را قطع كنيد(تا نتوانند سلاح بردارند.)

ذلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ يُشاقِقِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ.انفال ، ۱۳

آن (حمايت الهى از مؤمنان و فرمان ضربه بر سرها و سرانگشتان دشمن)، به جهت آن بود كه آنان در برابر خدا و پیامبرش گردن‌كشی كردند، و هر كس با خدا و پیامبرش در افتد و مخالفت كند، خداوند داراى كيفرى سخت است.

آیه ظاهراً خطاب به ملائکه است و به آنان گفته می‌شود زمانی که شما در میان اهل بدر حضور یافتید، حضورتان مایه تقویت مؤمنین شد. «فَثَبِّتُواْ الَّذِینَ آمَنُواْ» قلب مؤمنین با حضور شما در جنگ محکم‌تر و حضورشان در صحنه جنگ پررنگ‌تر شد.

یکی از مهم‌ترین نعمات خدای متعال برای مؤمنین «أَنِّی مَعَكُمْ» است این امر گاه از طریق ملائک به مؤمنین ابلاغ می‌شود كه مسلمین در معیت خدای متعال قرار دارند، وقتی همراهی خدا با جمعی باشد آن جمع منصور و موفق و توانا هستند.

«فَثَبِّتُواْ الَّذِینَ آمَنُواْ» ثبت ملائکه نسبت به مؤمنین چگونه است؟ این تثبیت به سه نوع می‌تواند باشد:

۱-معرفتی در قلوب مومنین قرار می‌گیرد که مومنین دریابند خدا به آن‌ها کمک می‌کند.

۲-بر قلب هر مؤمنی نصرت الهی الهام می‌شود. (همان‌طور که شیطان می‌تواند وسوسه کند، الهام ربّانی هم می‌تواند بر دل وارد شود) پس «ثَبِّتُواْ» همان الهام ربانی است که هر مؤمنی از سوی خدای سبحان دریافت می‌كند.

۳-ملائک در قالب انسان‌هایی باشند که به کمک مؤمنین آمده‌اند و با حضور آنان مؤمنین خود را قلیل و ناتوان نمی‌بینند.

 نقش اساسی قلب بر اعضاء بسیار اساسی است.  امیر وجود انسان قلب اوست وقتی قلب آرام شود، همه اعضا آرام می‌گیرد و در پی این آرامش توانایی‌های از دست رفته باز می‌گردد. اگر قلبی نگران شود همه اعضا از انجام امور مربوطه عاجز می‌شوند، خدای مهربان به واسطه «ثَبِّتُواْ» خوف را از مؤمنین مرتفع کرد و آنان را بر کفار مسلط نمود.

وقتی امداد غیبی به گروهی وارد شود، خدا شجاعت فوق‌العاده و توانمندی خاصی به آن‌ها می‌دهد.

 امداد خدا می‌تواند هم در امور جسمانی ظهور کند و هم در امور قلبی، در امور جسمانی توانایی خاص به آن‌ها عطا کند و در امور قلبی طمأنینه و آرامش به افراد داده می‌شود.

مصادیق رویا:

۱-رویا 

اگر رائی در رویا ببیند که در جنگی علیه کفار و منافقین شرکت کرده است مثلا در کنار سردار سلیمانی بر علیه داعش می‌جنگد و دشمن در طرف مقابل از رعب و وحشت به این طرف و آن طرف می‌روند و ثباتی ندارند.به یکباره افرادی به کمکشان می‌آیند و نیز  رائی با قوت قلبی که حس می‌کند به دستور فرمانده‌ی محکم و استوار خود، با اسلحه و یا قلاب‌هایی بر سر انگشتان و سرِ سپاه دشمن می‌کوبند و آنان را مغلوب کرده،  از پای در می‌آورند .

تعبیر رویا 

رائی در معرکه‌ای قرار می‌گیرد، مثلا  دشمنی بر سر راه ایمان و اعتقاد اوست که در ظاهر پر عِده است و در مقابل خدا و دین او گردن‌کشی می‌کند، ولی خداوند به دلیل توکل و ایمان رائی با مدد ملائکه و آرامش بخشیدن به قلبش، او را ثبات بخشیده و موجب می‌شود که قدرت تفکر و ضربات دشمن را سلب کند و او را خلع سلاح کند . 

مثلا در یک مناظره با ملحدین و کفار او می‌تواند با امداد الهی قدرت تفکر و استدلال را از آنان بگیرید و قلم‌ آنان‌را در مقابل حق بشکند. 

او مصداقی از کسانی می‌شود که دین خدا را یاری می‌کند. ان تنصروا الله ینصرکم .و خدا او را در زندگی حمایت و یاری می‌کند. 

۲- رویا 

اگر رائی در عالم واقع انسان بی‌ایمان بوده و دارای عقاید باطل است، حال در رویا خود را در معرکه‌ی جنگی ببیند که  همه سربازان جناح او بسیار می‌ترسند، در حالی‌که در اثر حمله جناح مقابل  سر انگشتانشان بریده شده، نمی‌توانند اسلحه به دست گیرند و مرتب بر سر رهبران لشکرش از جناح روبرو ضربه می‌خورد…‌ 

 تعبیر رویا 

این است که رائی در حال خود دقت کند که در عالم واقع در مقابل افرادی با ایمان و صاحبِ عقائد حقی ایستاده و از نظر فکری-  عقیدتی و یا نظامی،  مقابله می‌کند. او در حقیقت در مقابل خدا گردن‌کشی می‌کند. این را بداند که در عالم واقع خداوند مومنان را با نزول ملائکه و الهامات غیبی قطعاً یاری می‌دهد و  آنان از ثبات ایمان و آرامش برخور‌دارند و بر رائی پیروز می شوند. چرا که از سنت های الهی است که هر که با حق در بیفتد بالاخره نابود می‌شود. عقوبت سختی در انتظار رائی است و صدمات جسمی و روحی در عالم واقع می‌بیند و در دنیا و آخرت در سختی و مشقت است.  لذا لازم است در عقایدش تحقیق و  تجدید نظر کند. …

 

انفال، آیه ۱۵ و ۱۶ 

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ.انفال ، ۱۵

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هرگاه با (لشكركشى‌) انبوه کافران برخورد کردید، به آنان پشت نكنيد و مگریزید.

فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ . انفال ، ۱۶

هركس در روز جنگ پشت به دشمن كند، قطعاً مورد خشم خدا قرار مى‌گيرد و جايگاه او جهنّم است و چه بد سرانجامى است. 

فرار از جنگ، هم ذلّت دنيوي دارد، «باءَ بِغَضَبٍ» هم عذاب اخروی، «مَأْواهُ‌ جهنم. 

امام رضا عليه السلام فرمود: «فرار از جهاد، موجب وهن دين، استخفاف رهبر حقّ، جرات يافتن دشمن و محو مذهب است». ۴

رویا 

اگر رائی در رویا ببیند که در جنگی در مقابل کفار شرکت کرده است، ولی در بحبوحه جنگ می‌ترسد و  پشت به دشمن کرده و فرار می‌کند.

تعبیر رویا 

 رائی در عالم واقع در صحنه‌ای (رزمی یا اعتقادی ) قرار می‌گیرد که لازم است از حق دفاع کند ،  ولی عملا وارد نشده و پشت به دشمن می‌کند. مثلا از ترس محکوم شدن در مناظره با معاند، شرکت نمی‌کند و به دنبال آن دشمن و مخالفش بر او چیره می‌شود . در عالم واقع او ذلیل شده و از جایگاه و اعتبارش در بین مردم کم شده و زندگیش با دشواری و رنج قرین می‌شود و خدا از او ناراضی است …..در صدد توبه و جبران برآید .

 

انفال، ۲۰‌و ۲۱

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ أَنْتُمْ تَسْمَعُونَ.انفال، ۲۰

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از خدا و فرستاده‌ى او اطاعت كنيد و در حالى كه (سخنان او را) مى‌شنويد، از وى سرپيچى نكنيد.

وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ قالُوا سَمِعْنا وَ هُمْ لا يَسْمَعُونَ.مثل كسانى نباشيد كه گفتند: «شنيديم»، ولى (در حقيقت) آنها نمى‌شنيدند. انفال، ۲۱

این آیه به مؤمنین و دلدادگان حق پیام می‌دهد که : 

اولاًّ: سخن پیامبر و اهل بیت علیهم السلام  همان سخن خداست و آنان را از خداوند سبحان جدا نكنید.

ثانیاً: اطاعت از خدا در اطاعت از رسول محقق می‌شود.

ثالثاً: در محضر خدا و رسول با میل و رغبت انجام وظیفه كنید.

«أَطِیعُواْ اللّهَ وَرَسُولَهُ» اطاعت، انجام عمل با میل و رغبت است، نه عملی به زور و سختی، زیرا خدای سبحان و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله محتاج عملی از سوی ما نیستند تا ما اعمال خود را با تكلّف و بدون رغبت انجام دهیم.

رابعاً: خطری كه مؤمنین را تهدید می‌كند اعراض از رسول است.

خامساً: همه پیام‌های الهی ما را به اقبال به سوی خدا و رسول الله دعوت می‌كند «أَنتُمْ تَسْمَعُونَ» شما می‌شنوید كه خدا می‌فرماید به سراغ رسولش بروید.

سادساً: علامت سمعِ كامل اقبال به رسول است، یعنی از نظر قرآن تنها گروهی از شنوایی حقیقی بهره‌مندند كه علی‌الدوام اقبال و توجه به رسول‌الله دارند.

آیه ۲۰ از خدا و پیامبر و حضرات معصومین و علما و هركس كه ولایتش در طول ولایت خدای متعال است( مثل فرمانبری از فقیه جامع الشرایط به عنوان نایب امام معصوم در قلمرو ولایت ثابت برای وی نیز واجب است) سخن می‌گوید. اگر پیام آنها را نشنیده گرفته شود و توجه لازم به پیام‌شان نشود، از امر خدای سبحان اعراض كرده‌ایم، زیرا ایمان آنان ایمانی حقیقی است و علت آنكه خدای سبحان دعوت می‌كند كه به سراغ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله بروید همین است كه پیامبر سراج منیر است،‌ چراغ دائمی و نور دهنده است،‌ او شاهد و مبشر و نذیر و بیم‌دهنده نیز هست. «وَلاَ تَوَلَّوْا عَنْهُ» اگر كسی به چراغ پشت نكند و از این گواه دائم تبعیت داشته باشد هدایت می‌شود چون پشت كردن به نور مساوی با فرورفتن در ظلمات عالم ماده است، ولی تبعیت از خدا و رسول و امام و هرکس که اطاعتش در طول اطاعت الهی است موجب دست‌یابی به سعادت و فوز عظیم است .

ومَن یُطِعِ اللّهَ و رَسولَهُ فَقَد فازَ فَوزًا عَظیما.هر كس خدا و رسولش را اطاعت كند، بدون شكّ به رستگارى بزرگى دست يافته است.احزاب، ۷۱

«وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَخْشَ اللَّهَ وَيَتَّقْهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ»و هر كه از خداوند و رسولش پيروى كند و از خدا بترسد و از او پروا كند، پس آنان همان رستگارانند.  نور، ۵۲

وسعت روزی و گشایش درهای خیر را هم از آثار اطاعت دانسته‌اند. ۵

رویا 

اگر رائی  عالِم وارسته‌ای را در خواب ببیند که در جمعی از مردم نشسته است و آن عالم شال سبزی بر دوش دارد و برای مردم از روایات پیامبر ص و معصومین علیهم السلام می‌خواند و همگی را به دفاع از دین حق با مال و جان دعوت می‌کند و احکام و دستورات دین را بیان می‌کند . رایی که گوش‌هایش پهن و نورانی شده تمام روایات بر جانش می‌نشیند و بعد از ترک مجلس با طوع و رغبت در صدد عمل کردن به توصیه ‌ها و مواعظ عالم برمی‌آید. عده‌ دیگری هم که در آن مجلس حضور داشتند، به طعنه و تمسخر به دیگران  می‌گویند که: یه گوشتان در باشد و دیگری دروازه . یعنی اهمیتی به سخنان این آقا ندهید . 

تعبیر رویا 

 رائی در عالم واقع مرشد و راهبری پیدا می‌کند که او را در مسیر زندگی و در امری که متحیر بوده و راه نجاتی می‌طلبد هدایت می‌کند .

امیرالمؤمنین ع می‌فرماید:  «انّا داعیکم الی طاعه و بکم و مُرشدکم الی فرایض دینکم و دلیلکم الی ما ینجیکم. من شما را به اطاعت از پروردگارتان دعوت می کنم و راهنمای شما به سوی فرایض دینتان هستم و شما را به چیزی هدایت می کنم که مایه نجات شماست».

این رویا نویدی بر تسلیم پذیری و اطاعت پذیری رائی از دین حق است .  و نیز راه خیری برای او باز می‌شود که با طوع و رغبت انجام می‌دهد و محبت الهی و پیامبرش در قلب او راسخ‌تر می‌شود و نیز قلبش حیات جدیدی پیدا می‌کند و گویا زنده می‌شود.

 اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُم . درجات بالایی از ولایت پذیری نصیبش می‌شود. درهای گشایش رزق مادی و معنوی بر رائی گشوده می‌شود . 

 

انفال، آیه ۲۴

يا ايُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ. 

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هرگاه خدا و رسول شما را به چيزى كه حيات‌بخش شماست دعوت مى‌كنند، بپذيريد تا زنده شوید …. 

در اینجا منظور از حیات ، حیات حیوانی و گیاهی نیست بلکه:  

۱- حيات فكرى. «مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ»  آن كه مرده بود و زنده‌اش كرديم.

۲- حيات ابدى. «قَدَّمْتُ لِحَياتِي»  كاش براى زندگيم چيزى از پيش فرستاده بودم.

علیّ‌بن‌ابراهیم  اسْتَجِیبُوا لِلهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْیِیکُمْ (عنکبوت ، ۶۴) مراد [از حیات در این آیه] جاودانگی در بهشت است و دلیل بر این مدّعا، آیه: و زندگی واقعی سرای آخرت است.۵/۱

حيات انسان، در ايمان و عمل صالح است و خداوند و انبيا هم مردم را به همان دعوت كرده‌اند. «دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ». اطاعت از فرامين آنان رمز رسيدن به زندگى پاك و طيّب است، چنانكه در جاى ديگر مى‌خوانيم: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‌ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً» و طبق روايات شيعه وسنّى، يكى از مصاديق حيات طيّبه، پذيرش‌ نداى پيامبر ص در مسأله‌ى ولايت علىّ‌ بن أبى‌ طالب عليهما السلام و اهل‌بيت ع اوست. 

الصّادق علیه السلام- نَزَلَتْ فِی وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ علیه السلام.  این آیه درباره‌ی ولایت علی نازل شد.۶

پذیرش امر و نهی الهی نیز حقیقت حیات انسانی است :

امام علی ع:  خداوند تبارک‌ و تعالی قرآن را بر هفت قِسم نازل فرموده که هر قسم آن، شفادهنده و بی‌نیازکننده است. و آن هفت قسم عبارت است از: امر، نهی تشویق، تهدید، جَدل، مَثَل و داستان‌ها.

خداوند متعال فرموده است: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْیِیکُمْ. خداوند با این آیه خبر داده،که بندگان جز با امر و نهی زنده نمی‌باشند.۷

رویا 

۱-اگر رائی در خواب صدای اذان را بشنود که مردم را دعوت به نماز میکند (حی علی الصلوه ) و او وضو گرفته و به مسجد برود و یا در مکانی با خضوع و خشوع به نماز بایستد .

تعبیر رویا 

 این است که در عالم واقع نسبت به  انجام واجبات تقید بیشتری پیدا میکند .

اذان اعلام‌ سخن حق است و اینکه شهادت می‌دهیم خداوند یکتاست و پیامبر ص رسول خدا است و امیرالمومنین ع ولی خداست و این حرف حق است و نماد و تمثیل بیان حرف حق است

او را به امر حقی و واجبی  دعوت می‌کنند و او با اشتیاق  می‌پذیرد . در حقیقت دعوت حق را در امری مهم و واجب لبیک می‌گوید .

خدا به او حیات طیب و  پاکیزه می‌دهد و از نظر ایمان و معنویت و ولایت پذیری رشد و تعالی پیدا میکند . 

*اگر رائی در خواب خودش اذان بگوید این توفیق را در عالم واقع پیدا می‌کند که به حق دعوت کند و در مسیر احیاء دین، تبلیغ کند.  

*گاه رائی در خواب می‌بیند که فرد زنده‌ای، در رویا  مرده است و رائی به او می‌گوید بلند شو و او بر می‌خیزد تعبیرش این است که در عالم واقع توفیق پیدا می‌کند که همان فرد و یا کسان دیگری را به حق دعوت کند و آنان را با ولایت اهل بیت ع و دین حق زنده کند. 

۲- اگر رائی در خواب از طرف ولی فقیه  دعوت به امر واجبی مثل جهاد شود و او آماده رفتن شده  و درجبهه حضور می‌یابد.

تعبیر رویا

آن این است که رائی در عالم‌ واقع  برای دفاع از دین دعوت به کاری میشود که احیاگر ارزش‌های دینی است و توفیق پیدا کرده و اجابت می‌کند. خدا نیز به او حیات طیب با عقیده ولایی و پاک همراه با آرامش عنایت می‌کند. فکرش را زنده کرده و از جمود رهایی می‌یابد .

 

انفال ، ۲۶

وَاذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِيلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ تَخافُونَ أَنْ يَتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَآواكُمْ وَ أَيَّدَكُمْ بِنَصْرِهِ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ .انفال ، ۲۶

به یاد بیاورید زمانی که شما اندک، مستضعف و نگران بودید و- «َخطَّفَ» یعنی قاپیدن- می‌ترسیدید دیگران شما را بربایند، فوراً خدا شما را مأوا داد و خدا شما را با امداد لازم تأیید کرد. خود خدا به شما رزق طیّب عنایت کرد،شاید شاکر شوید.

رویا 

اگر رائی که فرد  مومنی است  در خواب ببیند که با عده‌ کمی از یاران با ایمانش در جایی هستند که اطرافشون انسان‌های کافر و بدعمل زندگی ‌می‌کنند و دائم به اینان صدمه می‌زنند . از ترس اینکه به دست دشمن ربوده شوند و آسیب ببینند خواب به چشمشان نمی‌آید. بسیار گرسنه و تشنه و بی سلاح هستند. به یک‌باره حرم ، یا مسجدی را می‌بینند و از دست دشمن به سمتش فرار می‌کنند و در آنجا پناه می‌گیرند . داخل مسجد رو پر از طعام‌های خوب و سلاح و مهمات می‌بینند . همه مشغول خوردن می‌شوند و گویا همگی احساس امنیت و آرامش می‌کنند . 

تعبیر رویا  

دو احتمال برای تعبیر این رویا متصور است : 

۱- گاه بنده مومن دشمن درونی دارد که شامل صفات و رذایل اخلاقی است ولی خود را در مقابل آن ضعیف می‌بیند : 

«مُسْتَضْعَفُونَ‏ فِی‏ الْأَرْضِ»  گاهی بنده در سرزمین نفس احساس ضعف می‌کند ، یعنی واقعاً  خود را ناتوان می‌بیند و باور ندارد فلان رذیله اخلاقی می‌تواند از او جدا شود، مثلاً حرص، حسادت، بخل، کینه و … قابل جدا شدن از اوست، بلكه فكر می‌كند مقهور شیطان شده‌ و شیطان بر او مسلط می‌باشد و هر لحظه می‌خواهد ایمانش را برباید و توان رهایی از اسارت شیطان را ندارد. 

در این زمان مستضعف فکری شده است. فرد مستضعف گمان می‌کند قابلیت اصلاح ندارد و امکان پیشرفت و ارتقاء برای او ممکن نیست.

 قرآن می‌گوید: «فَآواكُمْ» خداوند به شما مأوا می‌دهد، این مأوا می‌تواند چنان باشد كه شما را به سراغ ولایت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و آل پیامبر می‌برد و در پی این پناهندگی، شما را با روزی علم سیراب می‌كند.

خدا به شما مأوا می‌دهد تا در محضر قرآن و عترت و در مجالس معرفتی اهل بیت علیهم‌السلام قرار گیرید . 

«أَيَّدَكُمْ بِنَصْرِهِ» خدا مرتباً الهامات ربّانی را بر شما وارد می‌کند گاهی توصیه‌های مثبت به شما می‌رسد و گاه مواعظ سازنده‌ای می‌شنوید، گاهی در امور معنوی توفیقات خاص نصیبتان می‌شود.

«رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ» خدا روزی شما را از بعضی طيّبات و پاكیزگی‌ها قرار داده است (مِن) من بعضیه است، خدا بعضی از طيّبات را روزی شما قرار داده. 

مثلا می‌تواند تجلی بعضی از صفات الهی در  وجود شما باشد که  رزق طيّب است مثلاً خدا قدیر است و قدرت خاص به شما عطا می‌كند، خدا بصیر است و بصارت خاص به شما می‌بخشد و …

همچنین موهبت‌های گوارای ظاهری نیز نصیب‌تان می‌شود، ظاهر زندگیتان از معاصی و گناه پاک می‌شود و از اعتقادات نادرست در امان می‌مانید، خداوند سبحان، لذت اعتقادات، اخلاقیات و روابط صحیح را به شما می‌چشاند، 

 شاید که شاکر شوید. لئن شکرتم لازیدنکم مؤمن اگر مؤمن باشد هیچ وقت کم و اندک باقی نمی‌ماند بلکه زیاد می‌شود، زیرا در ذات ایمان، شکر نهفته است،

شکر موجب افزونی می‌شود، گاهی تعداد دوستان مومنش افزون می‌شود، گاه اعتقاداتشان محکم و ریشه دار می‌‌گردد، در این زمان نگرانی مؤمن به امنیت تبدیل می‌شود، چرا که مؤمن نیز گاه نگران می‌شود، امّا خداوند نگرانی او را به امنیت بدل می‌كند. این نگرانی‌ها مقطعی و پایان پذیر است.

۲-  احتمال دوم

رائی در عالم واقع ممکن است با دشمنان خارجی مواجه شود که قصد ضربه زدن به او و سایر اطرافیان مومنش ( خانواده و دوستان همرزمش  )  را دارند و او به دلیل کمی یاران و یا نداشتن سلاح در خوف و ترس است که مبادا مقهور دشمن شود. 

ولی این خواب رهنمودی است که خداوند او را با مرشدی و کسب معرفتی ماوا می‌دهد و رزق مادی و معنوی نصیبش می‌کند. دلش را محکم و آرام کرده و به او امنیت می‌بخشد و او را بر دشمن پیروز می‌کند . لازم است  به واسطه این نعمت‌ها خدا را  شاکر باشد و از خود هیچ ندیده و نعمت‌ها را در جهت رضای خدا بکار گیرد تا علم و ایمان و عِده و عُده‌اش فزونی پذیرد

 

انفال ، ۲۷

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِكُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ.

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! به خدا و پيامبر خيانت نكنيد كه در اين صورت آگاهانه به امانت‌هاى خود خيانت كرده‌ايد

«خیانت» در لغت به معنای مخالفت پنهانی با حق و پیمان است.

الباقر علیه السلام- فَخِیَانَهًُْ اللَّهِ وَ الرَّسُولِ ص مَعْصِیَتُهُمَا وَ أَمَّا خِیَانَهًُْ الْأَمَانَهًِْ فَکُلُّ إِنْسَانٍ مَأْمُونٌ عَلَی مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ.

امام باقر مراد از  خیانت نسبت به خدا و رسولش (همان نافرمانی‌کردن آن‌هاست، امّا [مراد از] خیانت در امانت این است که هر انسانی نسبت به آنچه خدا بر او واجب فرموده امین شمرده شده است ۸

خیانت‌‌ از بزرگ‌ترین گناهان است.در روایات نیز از این صفت زشت اخلاقی نهی شده است: برحذر باشید از خیانت، چرا که از بدترین گناهان است و شخص خیانت کننده دچار عذاب خواهد شد.

علی عليه السلام: إنّ أعْظَمَ الخِيانَةِ خيانَةُ الاُمّةِ (الأمَنةِ) و أفْظَعَ الغِشِّ غِشُّ الأئمّةِ .

امام على عليه السلام : بزرگترين خيانت، خيانت به امّت است و زشت ترين دغل ، دغل کاری با پيشوايان است.  ۹

افشای راز: امام علی ع در این باره می‌فرماید: «مَن أفشی سرّاً أسْتَوْدَعَه فَقَدْ خان»هر کس رازی که به او سپرده شده را فاش کند، پس به یقین خیانت کرده است۱۰

آنچه را که به عنوان راز و سخنان سرّی و محرمانه در اختیار ما قرار می‌گیرد، امانتی است که حفظ آن وظیفه شرعی و اخلاقی همه ما است.

خیانت آثار و عواقب ناگوار دنیوی و اخروی بسیاری را به دنبال دارد؛ مانند:

۱. فقر: خیانت باعث فقر می‌شود.

۲. قحطی و خشکسالی: رسول خدا ص فرمود: پیوسته امتم در خوشى باشند، تا زمانى که به هم خیانت نکنند؛ امانت را بپردازند؛ زکات را بدهند و زمانی که چنین نکنند گرفتار قحطی شوند.  ۱۱

۳. آتش جهنم: امام على(ع) می‌فرماید: مبادا که خیانت کنی که آن بدترین گناهان است و شخص خیانت‌کار به دلیل خیانتش دچار عذاب جهنم خواهد شد.  ۱۲

 ۴. محرومیت از محبت خدا:اگر از خیانت قومى ترس داشتى منصفانه (فسخ عهد خود را)به آنها اعلام کن، زیرا خداوند خائنان را دوست ندارد.انفال، ۵۸

رسول خدا ص: «چهار چیز است که یکى از آنها هم که در خانه‌اى وارد شود آن‌را ویران کند و به برکت آباد نشود: خیانت، دزدى، شراب‌خوارى و زنا.  ۱۳

رویا 

اگر رائی در خواب ببیند که در جبهه حقی در مقابل کفاری می‌جنگد و کفار تحت شرایط سخت و محاصره اینان هستند در حالی‌که  خانواده و اموالش در دست دشمن است و او به طریقی خود را به دشمن می‌رساند و اسرار جبهه خود را فاش می‌کند تا خانواده‌اش را نجات دهد و بعد هم از خیانتی که کرده است پشیمان می‌شود .

تعبیر رویا

رائی در عالم واقع با صحنه‌ای مواجه می‌شود که به خدا یا مردم خیانت می‌کند 

مثلا رازی را افشا می‌کند و یا در کار و سِمتی است که زمینه افشای اسرار نظامی برایش فراهم می‌شود .یا نسبت به اعضای بدن و روح و قلبش که امانت الهی هستند  توجه ننموده و آنها را آلوده به گناه می‌کند. لذا برکت از زندگیش می‌رود و مبتلا به فقر می‌شود .از رحمت خدا دور شده و در بین خاندانش رسوا می‌شود و  آرامش روح و فکر‌ش از بین می‌رود. 

 

انفال، ۲۹ 

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً وَ يُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ .

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد اگر تقواي الهی پيشه كنيد، خداوند برايتان فرقاني (قوّه‌ى شناخت حقّ از باطلى) قرار می‌دهد، بدى‌هايتان را از شما مى‌پوشاند و شما را مى‌آمرزد و خداوند صاحب فضل و بخشش بزرگ است.

تقوا را در این دو آیه به دو معنا تفسیر می‌شود:

۱-تقوا در همان معنای همیشگی و کلی خود بکار رود که پرهیز از معصیت و انجام طاعت است.

۲-تقوا را به آیه قبل مربوط کنیم و بگوییم مؤمنین باید پرهیز کنند از اینکه مفتون مال و ولد شوند، این دو برای آنان آثار مثبتی در پی دارد مشروط به اینکه موجب معصیت کاری و ترک اطاعت آنان نگردد.

به واسطه تقوای الهی خدا فرقان عنایت می‌کند . فرقان نوری است که خدا در قلب انسان قرار می‌دهد و به وسیله این نور، تشخیص حق از باطل به او داده می‌شود.

فرقان و قدرت تشخيص حقّ از باطل، حكمت و بينشي خدادادى است كه به اهل تقوا داده مى‌شود و به علم و سواد و معلومات وابسته نيست.

همچنین فرقان را تقویت علم و دانستن و معرفت انسان گفته‌اند

 خداوند عالم  به مجرد تقوای متقی، او را موجه و آبرومند می‌سازد؛ و زشتی‌های رفتار او را مستور می‌کند. مستور شدن به معنای از بین رفتن زشتی‌های او نیست بلكه به معنای پنهان شدن آن‌ها است. غفر به معنی ستر است. و نیز سبب مغفرت اخروی است. «يَغْفِرْ لَكُمْ»

و نیز از آثار دیگر تقوا : مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجا وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ. هركس كه از خدا پروا كند، خداوند براى او راه بيرون شدن و رهايى (از هر گونه مشكل) را قرار مى‌دهد. و او را از جايی كه گمان ندارد روزی می‌دهد . طلاق، ۲و ۳

امام صادق علیه السلام- من توصیّه و سفارش می‌کنم تو را به تقوا و پرهیزگاری از خدا که خداوند قطعاً ضمانت فرمود، برای آن کس که تقوا داشته باشد که او را از مشکلات و ناراحتی نجات داده و به آنچه دوست می‌دارد برساند و از جاهایی که گمان ندارد روزی بدهد.

باید گفت که با فریب و خدعه نمی‌توان بهشت را از خدا گرفت و فقط از راه اطاعت می‌توان عنایات او را جلب نمود. 

رویا 

اگر رائی در خواب ببیند که به خاطر خدا گناهی را ترک میکند مثلاً در جایی دلش  می‌خواهد برای کسب منافع مادی دروغ بگوید ولی به خاطر خدا  آن را ترک کند یا در دادگاهی قرار است که شهادت دهد و کسانی می‌خواهند به او رشوه دهند تا شهادت دروغ دهد و او به خاطر خدا به راستی شهادت می‌دهد و از مظلوم دفاع می‌کند. 

تعبیر رویا   

ممکن است عالم واقع با صحنه‌هایی مواجه شود و به لطف خدا تقوا پیشه می‌کند مثلا در آزمايش مال و فرزند، خداوند به او كمك مى‌كند كه چگونه برخورد كند.  أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ … إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً. انفال، ۲۸

و یا  فرزندش از او می‌خواهد که گناهی را مرتکب شود ، مثلا نماز نخواند و یا مال حرامی را وارد زندگیش کند و یا بدون حجاب در جلوی نامحرم ظاهر شود ، ولی او به خاطر خدا پرهیز می‌کند و خدا به او تشخیص حق از باطل و آبرومندی و غفران عنایت می‌کند . 

اگر در مسئله‌ای دچار حیران است و مشکلاتِ به ظاهر لاینحلی دارد ولی از جایی که گمان نمی‌کند راه بر او باز می‌شود  و روزی واسع و با برکتی خدا به او عنایت می‌کند. 

 

انفال ، ۳۳

وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ.

تا تو در ميان مردمى، خداوند بر آن نيست كه آنان را عذاب كند، و تا آنان استغفار مى‌كنند، خداوند عذاب كننده‌ى آنان نيست.

حضرت على ع پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «يكى از دو امان از ميان ما رفت، أمان ديگر را كه استغفار است حفظ كنيد».  ۱۴

ابو جعفر، امام محمد باقر (ع) از آن حضرت حكايت كند كه فرمود:

بر روى زمين مردم را از عذاب خدا، دو چيز مايه امان بود: يكى از آن دو برداشته شد و دیگری برجاست آن‌را بگيريد و بدان تمسك جوئيد. آن امان كه برداشته شد رسول الله (صلى الله عليه و آله) بود. و آن امان كه بر جای ماند، استغفار است. خداى تعالى فرمايد: «تا آن گاه كه تو در میانشان هستی، خدا عذابشان نكند و تا آن گاه كه از خدا آمرزش می‌طلبند خدا عذابشان نخواهد كرد».  ۱۵

نافرمانی و انجام بعضی گناهان، از اسباب نزول بلا و عذاب الهى است، و راه جبران آن توبه و استغفار است. «وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ» چنانكه در دعاى كميل مى‌خوانيم: «اللّهم اغفر لى الذنوب الّتى تنزل البلاء» و همان گونه كه خداوند در آيه‌اى ديگر مى‌فرمايد: «وَ ما كانَ رَبُّكَ لِيُهْلِكَ الْقُرى‌ بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها مُصْلِحُون.هود، ۱۱۷

تا وقتى كه مردم اهل صلاح و اصلاح باشند، خداوند آنان را هلاك نمى‌كند.

کسانی که اهل توبه و استغفارند خدا نعمت و برکت و رحمت آسمانی را بر آنان نازل می‌کند.

لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‌ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ» اگر مردم اهل تقوا و ايمان باشند، بركات آسمان را به روى آنان مى‌گشاييم. اعراف، ۹۶

فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً .يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً. وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهاراً.  نوح، ۱۰تا ۱۲

پس گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهيد كه او بسيار آمرزنده است.آسمان را بر شما ريزش كنان مى‌فرستد. و شما را با اموال و فرزندان يارى مى‌كند و براى شما (از همان آب باران) باغ‌ها قرار مى‌دهد و براى شما نهرها جارى مى‌سازد.

 رویا 

۱- اگر رائی در خواب ببیند که با عده ای  در حرم پیامبر ص است و  عده‌ای نیز در خارج حرم مشغول توبه و استغفارند. در فاصله زیادی از آنان ، از آسمان سنگ فرود می‌آید و بر سر انسان‌ها می‌خورد، پلیس‌های وهابی را می‌بیند که بر سر راه مردم ایستادند و مردم را از رفتن به  سمت بقیع و حج خانه خدا منع می‌کنند و این سنگ‌های ریز و درشت بر سر آنان نیز فرود می‌آید. ولی کسانی که دعا و استغفار می‌کردند و آنان که در حرم بودند در امان بودند .

تعبیر رویا

این است که در عالم واقع به واسطه گناهان مردم و ظلم و تعدی، و جلوگیری از گسترش احکام الهی ( و هم یصدون عن المسجد الحرام. انفال ، ۳۴ ) بلای عمومی نازل می‌شود ولی رائی به دلیل استغفار و توبه حقیقی و نیز بودن در حرم رسول خدا ص (محبت و معرفت و پیروی از حضرت ) در امان است. باران رحمت بر او نازل می‌شود و خدا با مال و اولاد صالح او را در زندگی دنیا و آخرت مدد می‌کند. 

 

انفال ، ۳۵

وَ ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلَّا مُكاءً وَ تَصْدِيَةً فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ .

(دعا و) نمازشان نزد بيت اللّه (كعبه)، جز سوت و دست زدن نبود. پس به خاطر آن كه كفر مى‌ورزيديد، عذاب (الهى را) بچشید.

رویا 

اگر رائی در خواب ببیند که در مسجدالحرام است و مردم در حال اقامه نماز جماعت‌اند، اما به یک‌باره عده‌ای از مردم با سوت و کف وارد شدند و در صفی ایستادند و حواس مردم را پرت کردند . بعد از نماز ببیند که عده ای  به سمت آنان رفتند و دورشان را گرفتند و با آنان در دست و سوت همراهی کرد. 

 و یا در رویا ببیند که در مسجد محل خود مشغول نمازند ولی عده‌ای در حیاط مسجد مشغول سوت و کف زنی هستند . 

تعبیر رویا 

تعبیر رویایش این است که در عالم واقع امری از امور دینی که بسیار مقدس است  دست‌خوش تحریف و خرافه قرار می‌گیرد و عده‌ای دین را به تمسخر می‌گیرند و حتی افرادی از دین‌‌داران جذب آنان شده و منحرف می‌شوند و رائی با آن مواجه می‌شود . البته سختی و دشواری در زندگی منحرفین پدید می‌آید و عذاب آخرت شامل حالشان می‌شود . وظیفه رائی که اهل نماز و ذکر است،  در مواجهه با بدعت‌ها این است که با آن‌ها مبارزه کند و نیز در مقابل افرادی که دین را به استهزاء و بازیچه می‌گیرند، نهی از منکر کند تا از عذاب الهی و نتیجه عمل سوء آنان در امان باشد .  

   

 انفال، ۳۶ 

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنْفِقُونَها ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلى‌ جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ .

همانا آنان كه كافر شدند، اموال خود را صرف مى‌كنند تا از (رفتن مردم به) راه خدا جلوگيرى كنند. در آينده نيز اين گونه خرج‌ها را خواهند داشت، سپس (اموال هزينه شده) مايه‌ى حسرت آنان مى‌گردد و آنگاه شكست مى‌خورند. و آنان كه كافر شدند، به سوى دوزخ محشور خواهند شد.

صدّ عَنْ سبیل الله،  به معنای «اِعراض از راه خدا و منع و جلوگیری از راه خدا» به کار رفته است و شامل گفتارها، رفتارها و کردارهایی است که باعث بازداشتن مردم از راه خدا می شود. از مصادیق «صدّ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ»، ظلم است. در آیات قرآن نیز آنان که «صدّ عن سبیل الله» می کنند، ظالم دانسته شده اند. 

بازداشتن از راه خدا آثار و پیامدهایی دارد. پیامدهای دنیوی آن، مکافات اعمال این افراد است که در همین دنیا، گریبان بازدارندگان از راه خدا را می‌گیرد و پیامدهای اُخروی آن عبارتند از انواع عذاب های الهی و سزا و کیفر نهایی این افراد در آخرت است .

حرف«إنّ» نشان‌دهنده پافشاری کفار بر نابودی حق است. «لِیصُدُّواْ» هدف آنها ساماندهی شده است به همین جهت هماهنگ حرکت می‌کنند. امیرالمؤمنین علیه‌السلام به اصحاب خود می‌فرمایند من حاضرم ده نفر از شما را بدهم و یک نفر از کفار را بگیرم.

برنامه کفار در حال و  آینده نابودی دین و نشر عقاید باطل است و برای این دو زیاد هزینه می‌کنند. آنان همیشه برای نشر شیطنت و شهوت و غضب و منع قوای عاقله از هیچ تلاشی دریغ نمی‌ورزند. البته در دراز مدت متوجه می‌شوند این هزینه‌ها هیچ نفعی به حال آنان ندارد.

کفار حقیقتا به اهداف خود دست پیدا نمی‌کنند ، زیرا عرصه تاخت و تاز شهوت و غضب و شیطنت زیاد نیست، اگر فردی برنامه‌ریزی‌های فراوانی هم داشته باشد اما عمر او پاسخ‌گوی اجرای برنامه‌هایش نخواهد بود.

 «إِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَة»  کسانى که دوست دارند زشتی‌ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکى براى آنان در دنیا و آخرت است.نور، ۱۹

«وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ أَذَاعَ‏ فَاحِشَةً کَانَ کَمُبْتَدِئِهَا» 

امام صادق ع از قول پیامبر خدا ص نقل می‌کند: هر کس خبر گناه زشتی را به گوش همگان برساند، مانند آغازگر آن کار زشت است.

رویا 

رائی در خواب می‌ببیند که در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کانال و گروه را تاسیس کرده و در این زمینه خرج‌های بسیاری کرده و عده‌ای را نیز دور هم جمع کرده است تا در زمینه شبهه افکنی در مسائل اعتقادی و اخلاقی اسلام و نیز تبلیغ منکرات و اشاعه  فحشاء کار کند و اخبار گناه و معصیت را به گوش مردم می‌رساند .

تعبیر رویا 

این عمل در حقیقت سد راه خدا شدن است. و این کار ظالمانه مصداق‌های متعددی دارد .

برخی از شیوه‌های سد راه خدا شدن عبارت است از : بدعت، تهمت، تفسیر به رای، جعل حدیث، ایجاد شبهه، رکود مساجد، کنار زدن اهل بیت از پیامبر، نهی از معروف، بهانه‌تراشی، ایجاد سرگرمی های ناسالم، ترویج باطل، تحقیر مومنان ایجاد وسوسه های شیطانی

رائی در عالم واقع به برخی از این امور مذکور مبتلا می‌شود با توجه به ادامه آیه به زودی مالش را بر سر این خیال باطل از دست می‌دهد و برکت از رزق شان برداشته می‌شود . در مقابلِ حق مغلوب شده و حسرتی دردناک برایش به دنبال دارد. با توجه به حرف ثم، شاید این عواقب با کمی تاخیر صورت پذیرد ولی از اثرات عمل ظالمانه اوست که محقق می‌شود . مگر اینکه توبه نموده و اصلاح کرده و جبران کند . 

 

انفال ، ۴۱

«وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَی‏ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى‏ وَ الْیتامى‏ وَ الْمَساكینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلى‏ عَبْدِنا یوْمَ الْفُرْقانِ یوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ وَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَی‏ءٍ قَدیر»

«و بدانید كه هر چیزى را به غنیمت گرفتید، یك پنجم آن براى خدا و پیامبر و براى خویشاوندان (او) و یتیمان و بینوایان و در راه‏ماندگان است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایى (حقّ از باطل‏)-روزى كه آن دو گروه با هم روبرو شدند- نازل كردیم، ایمان آورده‏اید. و خدا بر هر چیزى تواناست.»

موضوع آیه، خمس و حق خدا و رسول ص است. یک پنجم غنیمت‌ها باید به مصارف بیان شده در آیه اختصاص یابد.

خمس در آیه به غنیمت تعلق گرفته امّا بر اساس روایات فراوانی خمس بر امور مالی دیگری نیز بار می‌شود، در آیه چند مورد از موارد اجرای خمس ذکر شده و این امر دلیل آن نیست که خمس تنها در همین موارد بكار گرفته می‌شود.

دلیل قانون‌گذاری خمس، احتیاج نیست چون خدای سبحان صمد محض است و می‌تواند تمام خلقش را با امدادهای نامرئی ساماندهی کند. «الله الصَّمَدُ» خدای سبحان قدیر است، او حتی بدون اسباب خاص می‌تواند به مخلوقاتش امدادرسانی خاص داشته باشد و امور مسلمین را ساماندهی کند و به باقی‌مانده‌ دارایی‌های آنها برکت فراوانی ‌بخشد و تعلق آنها را نسبت به یک پنجم مالشان به را حتی قطع کند. «اَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» بلکه خمس برای تربیت و تزکیه نفس آدمی است .

ما یک جهاد ظاهر و یک جهاد باطن داریم، جهاد ظاهری جهاد با کفار است و جهاد باطنی جهاد با نفس و شیطان است، همان‌گونه که در جهاد ظاهری غنائمی نصیب افراد می‌شود در جهاد اکبر نیز غنایمی در اختیار افراد قرار می‌گیرد.

غنیمتِ عبد در جهاد با نفس آن است که نفس او که مَقَر هوای نفس و رذائل و قرارگاه نازیبایی‌هاست، مَقَر رضا و تسلیم و سرسپردگی حق شود و از اسارت شیطان رها گردد، همچنین روح او که به امور خاص دنیوی تعلق داشته در جهاد اکبر از این تعلقات رها می‌گردد، این غنیمتی است که در جهاد با نفس نصیب انسان می‌شود.

همان‌طور که در غنیمت ظاهری یک پنجم دارایی از آن خدا و رسول است و پرداخت‌کننده در پرداخت‌‌های ظاهری هیچ سهمی را مطالبه‌ نمی‌كند چون مالکیتی برای خود در این پرداخت‌ها نمی‌بیند در پرداخت‌های باطنی نیز چنین است، در جهاد اکبر و پرداخت خمس باطنی انسان در همان ابتدا باید به مقام فنا برسد تا هیچ منیّتی از او باقی نماند چنین پرداختی آغاز بحث فناء‌ فی الله است.

امام رضا علیه السلام فرمود: پرداخت خمس کلید رزق شماست. «فان اخراجه مفتاح رزقکم»

امام رضا علیه السلام فرمود: خمس، کمک ما بر حفظ مکتب است، سپس فرمود: تا می توانید خودتان را از دعای ما محروم نکنید. «ولا تحرموا انفسکم دعاءنا ما قدرتم علیه»

امام رضا علیه السلام فرمود: خارج کردن خمس مال، وسیله آمرزش گناهان و ذخیره قیامت و روز نیاز شماست. «فان اخراجه… تمحیص ذنوبکم و ما تمهدون لانفسکم لیوم فاقتکم»

و‌ نیز در روایات می‌خوانیم: «لتطیب ولادتهم» پرداخت خمس، مال را پاک و مال پاک مقدمه نسل پاک است.

رویا 

اگر رائی در رویا ببیند که اموال زیادی از راه کسب حلالی بدست آورده است . بعد ببیند که حساب و کتابی می‌کند و خمس آن را برای درمانده  یتیمی خرج می‌کند . و یا برای خویشاوندان محرومش خانه‌ای خریده و به آنان واگذار کرده است و یا… 

تعبیر رویا

ان شاء الله رائی در عالم واقع توفیق  یاری دین خدا و از خودگذشتگی نسبت به مال را پیدا کرده و از حیث روحی و اخلاقی پاک می‌شود. درجاتی از عرفان و  قرب و فنای الهی نصیبش می‌شود . رزقش افزون و روزی معنوی خدا به او عنایت می‌کند . خدا در مسیر  زندگی یاریش کرده و دعای اهل بیت ع نصیبش می‌شود و نسل پاکی روزیش می‌گردد.  

 

انفال ، ۴۶ 

«وَلاَ تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ .و از خداوند و فرستاده‌اش اطاعت كنيد و با يكديگر نزاع نكنيد، كه سست مى‌شويد و مهابت و قوّتتان از بين مى‌رود، و صبر كنيد، همانا خداوند با صابران است.

 فشل به معنی سستی است.ریح در اصل به معنی باد است.

نزاع از ماده نزع به معنای کنده شدن از انسانیّت است. در نزاع انسان از جایگاه انسانیّتش کنده می‌شود و جنبه حیوانی او بروز می‌کند به همین جهت اسلحه در نزاع گاهی چنگ و دندان است و گاهی نیش و کنایه‌های زبانی.

نزاع اثبات منیّت می‌کند در حالی که در بندگی باید اثبات هویّت حق شود نه منیّت من، پس هرگاه منیّت وارد میدان شود دعوا می‌شود و هرچه خالص‌تر بندگی کنیم؛ مَنِ ما کم‌رنگتر می‌شود.

قرآن می‌گوید: «لاَ تَنَازَعُواْ» مؤمنین با یکدیگر درگیر نشوید. و نزاع نكنيد چون فوراً سست می‌شوید و قدرتتان از بین می‌رود. «تَذْهَبَ رِيحُكُمْ»

نزاع فوراً اثر می‌گذارد و فرد را از چشم دیگران می‌اندازد و او را ناتوان می‌سازد.

اگر ما با هم درگیر شویم برای یکدیگر دعا نمی‌کنیم و زمانی که دعا نکنیم توانی که قرار بود از طریق دعا به ما برسد نیز  از ما دور می‌شود.

ریح کنایه از ابهت است، البته ابهت و عظمتی که به چشم دیگران می‌آید، حال با درگیری، حشمت و قدرتی که خدا به مؤمن عطا کرده از میان می‌رود و اعتبار لازم را از دست می‌دهند. «تَذْهَبَ رِيحُكُمْ».

«پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»: عَلیكُم بِالعَفِو فَاِنَّ العَفْوَ لایزیدُ العَبدَ اِلاّ عِزاًّ فَتَعافُوا یُعِزُّكُمُ اللهُ. بر شما باد عفو و اغماض را. عفو و گذشت بر عزت و سرافرازی بنده می‌افزاید، شما گذشت داشته باشید خداوند شما را عزیز و سرافراز می‌گرداند. اصول کافی، ج ٣، ص ١٦٧

رویا 

اگر رائی ببیند که از جایگاه خوبی بین مردم و یا خانواده‌اش برخوردار است و در محیطی همه او را تکریم می‌کنند به یکباره فردی که با او میونه خوبی ندارد  وارد میشود و به او تندی می‌کند.

رائی به جای اینکه با صبر و سعه صدر برخورد کند با تندی او را هل داده و توهین می‌کند.  مردم جلو آمده تا اینان را از هم جدا کنند و بعد با ناراحتی به او پشت کرده، می‌روند و رائی به یکباره پاهایش سست شده و  بر زمین می‌خورد. هر چه افراد را صدا می‌کند، کسی به او توجهی نمی‌کند.

تعبیر رویا

رائی در عالم واقع نزاع و درگیری با کسی و یا کسانی برایش اتفاق می‌افتد که لازم است با گذشت و مدارا رفتار کند و صبر را پیشه کند.  ولی با تندی و عصبانیت برخورد کرده و ظلمی رو مرتکب می‌شود . این امر باعث میشود که آبرویی از او برود و جایگاهش پائین می‌آید. و طبعا از حیث روحی آزرده شده و تاثیر در روابط اجتماعی او دارد و از رزق مادی نیز محروم می‌شود. توانش را در امور زندگی از دست می‌دهد .

 

 انفال، ۵۰ و ۵۱

وَ لَوْ تَرى‌ إِذْ يَتَوَفَّى الَّذِينَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ.

و (اى پيامبر!) اگر ببينى آن هنگام كه فرشتگان جان کافران را مى‌گيرند، بر چهره‌ها و پشت‌هاى آنان ضربه مى‌زنند (و مى‌گويند:) بچشید عذاب سوزان را.

ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ اين (كيفر،) دستاورد كارهاى پيشين شماست، شكّى نيست كه خداوند بر بندگانش ستمگر نيست.

رویا

اگر رائی ببیند که در حال جان‌کندن است و ضربه‌های سهمگینی بر چهره و پشت او زده می‌شود و بسیار در رنج و عذاب است .

تعبیر رویا 

تعبیر رویا را بر مبنای معانی کفر بیان می‌کنیم : 

«کفر» به معنای «پوشاندن و پنهان کردن چیزی» می‌باشد و در اصطلاح عبارت است از : انکار ضروریات دین و مذهب مانند انکار الوهیت، توحید و رسالت و…

امام صادق ع می‌فرماید: در قرآن «کفر» به پنج معنا وارد شده است: انکار، بیزاری، عصیان، کفران و انکار نیز بر دو قسم است: انکار جاهلانه و انکار عالمانه. 

۱- انکار جاهلانه

ممکن است رائی از روی جهالت و یا عالمانه چیزی از تعالیم و اعتقادات اسلام ناب را منکر شود که مصداق کافر است . 

خداوند می‌فرماید: آنها (کفار نادان) گفتند: چیزی جز همین زندگانی ما در دنیا چیز دیگری نیست، گروهی از ما می میرند و گروهی زنده می‌شوند (و به دنیا می‌آیند و جای آنها را میگیرند) و چیزی جز گذشت زمان ما را هلاک نمی‌کند. و ما یهلکنا الا الدهر.جاثیه، ۲۴

۲-انکار عالمانه

خداوند می‌فرماید: هنگامی که از طرف خداوند کتابی (قرآن) به آنها (یهود) رسید که موافق نشانه‌هایی بود که با خود داشتند، با اینکه پیش از این جریان، خود را به ظهور پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دلگرم می‌کردند و امید پیروزی بر دشمنان خود را داشتند، اما با ظهور وی (همه چیز را فراموش کردند و با آگاهی) به او (حضرت محمد «ص» ) کافر گشتند. بقره ، ۸۹

۳-بیزاری

 رائی نسبت به دوستی‌های غیر الهی که منجر به تبعیت از آنان شده و حکم خدا را تعطیل کرده است اظهار بی‌زاری کرده و آنان را تکفیر می‌کند . 

خداوند از قول حضرت ابراهیم علیه‌السّلام چنین نقل می‌کند: شما غیر از خدا برای خود بت‌هایی انتخاب کرده‌اید که در زندگی دنیا وسیله محبت و دوستی میان شما گردند، اما بدانید روز قیامت این رشته علاقه و محبت گسسته گشته و هریک از شما ازدیگری بیزاری می‌جوید «یکفر بعضکم ببعض» و یکدیگر را لعن و نفرین می‌کنند.. عنکبوت ، ۲۵

۴- ترک فرمان خدا

یا اینکه ممکن است رائی در عالم واقع یک یا چند از احکام ضروری دین را منکر شود. مثلا منکر ضرورت حج شود و آن را در صورت استطاعت به جا نیاورد و یا اینکه منکر حکم حجاب شود و خود نیز بدان پای بند نباشد،  که در این صورت نیز مصداق کافر (کفر عملی) است.  

خداوند می‌فرماید: بر ذمه عموم مردم است که آهنگ خانه او کنند، آنها که توانائی رفتن به سوی آن را دارند، حج برکسانی که مستطیع باشند واجب است) و هر کس کفر ورزد (و فرمان خدا را ترک گوید و حج بجای نیاورد، تنها به خویشتن ضرر زده، چرا که) خداوند از همه جهانیان بی نیاز است. آل عمران، ۹۷

۵-  کفران نعمت

گاه رائی در عالم واقع روی نعماتی را که خدا به او داده می‌پوشاند و شکرش را به جا نمی‌آورد که منجر به کفر عملی او می‌شود . 

خداوند از قول حضرت سلیمان ع چنین نقل می‌کند:«و هرکس خدای راشکرگذارد، به سود خویش شکر کرده و هر کس کفر ورزد (و کفران نعمتهای خدا نماید، فقط به خویش خسارت وارد کرده، چرا که) پروردگار من بی نیاز و کریم است.  ۱۶

«مَثَلُ الَّذِینَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمالُهُمْ كَرَماد اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فِی یَوْم عاصِف لا یَقْدِرُونَ مِمّا كَسَبُوا عَلى شَیْء ذلِكَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِیدُ»  ابراهیم، ۱۸

مثل اعمال كافران مانند خاكسترى است كه در یك روز طوفانى باد به سختى بر آن بوزد، به چیزى از دستاوردهایشان دسترسى نخواهد داشت و این است گمراهى دور.

و در جاى دیگر مى‌فرماید: اعمال كافران را مانند گردى در هوا پراكنده مى‌سازیم.

«وَ قَدِمْنا إِلى ما عَمِلُوا مِنْ عَمَل فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً» و آمدیم به سوى هر عملى كه انجام داده‌اند و آن را مانند غبارى پراكنده ساختیم. فرقان ، ۲۳

 در نتیجه با توجه به معانی و اقسام کفر می‌توان گفت که رائی ممکن است به قسمی از کفر در اعتقاد و عمل مبتلا باشد . مثلا حکمی از احکام الهی را منکر شود بر روی نعمت های الهی سرپوش گذاشته و آن را منتسب به خود و دیگری کند . 

و یا از کسانی است که عهد و پیمان های مقدس خود را می‌شکنند چنانچه در ۵۵ و ۵۶ انفال به آن اشاره شده است . 

رائی در عالم واقع مبتلا به کفر عملی و اعتقادی می‌شود و در نتیجه آن اعمال و کارهایش سامان نمی‌گیرد و تباه می‌شود در عذاب و رنج روحی و جسمی قرار می.گیرد لئن‌کفرتم ان عذابی لشدید  . و گاه شاید در ظاهر هم ثروت و مال و منالی دارد ولی از باب سنت استدراج و امهال بر عقوبتش افزوده می‌شود . 

 

انفال، ۷۴

وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الَّذِينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ.

و كسانى كه ايمان آورده و هجرت كردند و در راه خدا جهاد نمودند و كسانى كه پناه دادند و يارى كردند، همانا مومنان واقعى‌اند. براى آنان آمرزش و روزى شايسته و كريمانه‌اى است.

(رزق کریم) (با توجه به اینکه کریم به معنی هر موجود شریف و پر ارزش است)مفهوم وسیعی دارد که تمام نعمت‌های گران‌بهای معنوی و مادی را شامل می‌شود.

آری خدای کریم در این دنیا و در آن سرای کریم انواع نعمت‌های کریم را به بنده‌های صالحش ارزانی می‌دارد. ۱۷

رویا 

اگر رائی مومنی ببیند که در راه خدا مهاجرت کرده و با جان و مالش جهاد می کند و در شهر مقصد او را پناه داده و یاری‌اش کردند.

 تعبیر رویا 

 رائی در عالم واقع زمینه‌ای برای جهاد با دشمن درونی و بیرونی برایش مهیا می‌شود و او با جان و مالش از حق دفاع می کند و از صفات ناشایست خود هجرت می‌کند. این مبارزات با نفس و شیاطین بیرونی ان شاء الله به‌حق بوده و آمرزش و رزق کریم نصیبش می‌شود. و او با اموال و نفراتی حمایت شده و قوت می‌گیرد . 

 

توبه، ۱۷ و ۱۸ 

ما كانَ لِلْمُشْرِكِينَ أَنْ يَعْمُرُوا مَساجِدَ اللَّهِ شاهِدِينَ عَلى‌ أَنْفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ أُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِي النَّارِ هُمْ خالِدُونَ.

مشركان حقّ ندارند مساجد خدا را با آنكه به صراحت بر كفر خويش گواهي مى‌دهند، تعمير كنند. آنان كارهايشان (به خاطر بى‌ايمانى) تباه شده است و در آتش، جاودان خواهند بود.

اِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ وَ أقَامَ الصَّلاَهَ وَ آتَى الزَّکَاهَ وَ لَمْ یَخْشَ اِلّا اللّهَ فَعَسَى أُولٰئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِینَ‌ .مساجد خدا را فقط کسانی آباد می‌‌کنند که به خدا و روز قیامت ایمان آورده‌اند و نماز برپا داشته‌اند و زکات پرداخته‌اند و جز از خدا نترسیده‌اند؛ پس امید است آنان از هدایت یافتگان باشند

اِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّه؛ «یَعْمُرُ» هم به معنای ساختن است و هم به معانی آباد کردن.

فَعَسَى أُولٰئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِین؛ امید است کسی که از خدا می‌‌ترسد؛ نماز می‌‌خواند؛ زکات می‌‌دهد و به خدا و روز قیامت ایمان دارد، از هدایت یافتگان باشد.

مصادیق آبادانی مسجد : 

رسول خدا ص فرمود: «مَنْ بَنَى لِلّهِ مَسْجِداً وَ لَوْ کَمَفْحَصِ قَطَاهٍ بَنَى اللّهُ تَعَالَى لَهُ بَیْتاً فِی الْجَنَّهِ.»

هر کس براى خدا مسجدى بسازد؛ گرچه به اندازه آشیانه کبکى باشد، خدا برایش خانه‏اى در بهشت بسازد.

مصداق دیگر آباد کردن مسجد، رفت و آمد در آن است. رسول الله ص فرمود:«لَا صَلَاهَ لِجَارِ الْمَسْجِدِ إِلَّا فِی مَسْجِدِهِ» همسایه مسجد جز در مسجد نماز ندارد.

رسول خدا ص در حدیث دیگری فرمود:

«اِذَا رَأَیْتُمُ‏ الرَّجُلَ‏ یَعْتَادُ الْمَسَاجِدَ فَاشْهَدُوا لَهُ بِالْإیمَانِ»

«هر گاه کسی را دیدید که به مساجد رفت و آمد می‌‌کند، به ایمان او شهادت دهید.»

همچنین گفتن و شنیدن تفسیر قرآن و بیان روایت و فضائل اهل بیت نیز به منزله‌ی آباد کردن مسجد است. از امام صادق علیه السلام روایت شده است:

«اِنَّ تِلْکَ الْمَجَالِسَ اُحِبُّهَا فَأحْیُوا أمْرَنَا یَا فُضَیْلُ فَرَحِمَ اللّهُ مَنْ أحْیَا أمْرَنَا»

«به راستى من این گونه مجالس‌ را دوست دارم. آرى، امر ما را زنده کنید. اى فضیل! خدا رحمت کند کسی را که امر ما را زنده مى‌کند.»  ۱۸

مصداق مسجد دیگری هم وجود دارد که بالاتر از مساجد دیگر است و هر کسی وظیفه دارد به سهم خود آن را آباد کند؛ آن مسجد، دل مؤمن است.

«القَلْبُ حَرَمُ اﷲ فَلا تُسْکِنْ حَرَمَ اﷲ غَیرَ اﷲ». «دل، حرم خداست، غیر خدا را در حرم خدا ساکن مکن.»  ۱۹

علاوه بر این، قلب مؤمن، عرش خداست:

«قَلْبُ المُؤمِنِ عَرْشُ الرّحمان»

عرش، جایی است که خداوند بر آن احاطه دارد.  

مسجد خانه خداست؛‌ یعنی تعیین شده برای یاد خدا؛ پس نباید غیر خدا در آن ساکن شود و همه‌ی توجه و حواس انسان را به خود مشغول کند. باید به مردم احترام گذاشت، امّا مراقب خود هم باید بود؛ این دل حرم خداست و برای مراقبت از آن، باید اولاً: آن را از همه‌ی صفات بد پاک کرد. ثانیاً: بتدریج محبّت‌های دیگر را از آن زدود تا آنجا که محبّت غیر خدا در آن نماند. مبادا کسی از قلب خود بی‌خبر بماند و نداند آیا صفات بد در آن جای گرفته یا صفات خوب. آیا کبر، کینه، حسد و دیگر صفات ناپسند را دارد یا ندارد.

رویا 

اگر رائی ببیند که با عده‌ای در حال ساختن مسجدی است  و کمی آن طرف‌تر عده‌‌‌ دیگری که آن‌ها را می‌شناسد نیز مشغول ساختن مسجدی دیگرند.آنان کسانی‌اند که در عالم واقع  در فضای مجازی برای مکاتب الحادی تبلیغ می‌کنند، ولی گاهی هم در مراسم مذهبی کارهایی از روی ریا  انجام می‌دهند .

ولی آنان در رویا هر بار که کمی ستون‌های مسجد رو بالا می‌برند به یکباره فرو می‌ریزد و در زمین فرو می‌رود .

اما مسجدی که رائی می‌سازد به سرعت بالا رفته و نورانی و درخشان است و صدای اذان از ماذنه‌اش بلند است .جمع کثیری از مردم مشغول نماز و دعا هستند و او نیز  آنان را تکریم کرده و دلشان را شاد می‌کند و به آنان شیرینی داده  و به فقرایی که به مسجد  آمدند بسته آذوقه می‌دهد و خود نیز با خوشحالی نماز می‌خواند. 

تعبیر رویا 

رائی در عالم واقع اهل ایمان بوده و توفیق تبلیغ دین و اقامه نماز را به معنای واقعی پیاده می‌کند و نیز با صدقات و انفاق و زکات افزایش مال و برکت معنوی و مادی در رزق و روزیش نصیب می‌شود . دل اطرافیان و مومنین را شاد میکند و اینگونه مسجد و حرم خدا را نیز آباد کرده است . به سازندگی قلب و دل خود توجه داشته و آن را با یاد خدا و عمل به دستورات او زنده و آباد می کند کسانی که در رویا مسجد ساخته و بعد خراب میشد دلالت بر ریاکاری و نفاق آنان داشته و با توجه به عملشان در عالم واقع مایل به کفر هستند . از آنان پرهیز کند چرا که عملشان حبط شده و سختی و عذاب در انتظار آنان است . در جهت هدایت‌شان نیز تلاش کند و اگر ثمری نداد از معاشرت با آنان پرهیز کند . 

 

توبه ۲۳ و ۲۴

قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ وَ أَبْناؤُكُمْ وَ إِخْوانُكُمْ وَ أَزْواجُكُمْ وَ عَشِيرَتُكُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسادَها وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ.

بگو: اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و خاندان شما وثروت‌هايى كه جمع كرده‌ايد و تجارتى كه از كسادى آن بيم داريد و خانه‌هايى كه به آنها دلخوش كرده‌ايد، نزد شما از خدا و پیامبرش و جهاد در راه او محبوب‌تر باشد، پس منتظر باشید تا خداوند، فرمان (قهر) خويش را به اجرا درآورد. و خداوند، گروه نافرمان را هدايت نمى‌كند.

ممکن است سوال شود که محبت به این افراد امری طبیعی و غریزی است چگونه خداوند می فرماید که به آنها محبت نورزید؟

پاسخ این است که خداوند نمی‌فرماید به آنها محبت نکنید بلکه می‌فرماید: محبت به آنها نباید مانع از جهاد باشد و محبت آنها نباید بیش از محبت به خدا و رسول باشد. بنابراین می‌توان به آنها محبت کرد ولی اگر امر دائر مدار محبت و جهاد با آنها شد، جهاد مقدم است. قابل توجه اینکه ﴿أَحَبَّ﴾ افعل تفضیل است یعنی به آنها می توانید محبت داشته باشید ولی محبت خدا و رسول باید در دل شما بیشتر باشد بنا بر این اگر دیدید که دین خداوند در خطر است مگر اینکه با پدر و برادر مشرک بجنگید، دین مقدم بر آنها و مقدم بر اموال و تجارت و مساکنی است که ساخته اید تا از اجاره و امکانات آنها استفاده کنید.

خداوند در سوره ی فرقان می فرماید: وَ إِنْ جاهَداكَ‌ عَلى‌ أَنْ تُشْرِكَ بي‌ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفا.  یعنی فقط اگر ابوین کافر شما، شما را به شکر دعوت کردند نپذیرید ولی با آنها به معروف و به شکل پسندیده رفتار کنید.

عدم اطاعت از رهبران اسلامی و ترک صحنه های جهادی (توبه، آیات ۴۹و ۵۳ و مائده، آیات ۲۱ تا ۲۵) اشاره کرد. کسانی که برخلاف فرمان‌های رهبران اسلامی از مشارکت در میادین گوناگون سیاسی و اجتماعی به ویژه نظامی سر باز میزنند، راه فسق را در پیش گرفته اند، زیرا اطاعت از رهبری، نشانه ایمان است.

فسق به رفتاری اطلاق می‌شود که بیرون از دایره هنجارهای شناخته شده عقلانی و شرعی صورت می‌گیرد. بنابراین انسان فاسق، شاید از نظر اعتقادی فردی راست اندیش باشد، ولی در مقام عمل، انسانی راست کار نیست. 

مصادیق فسق در قرآن به آن اشاره شده است از باب نمونه : 

عهد شکنی خداوند از مصادیق فسق است. در سوره بقره مى فرماید: «الَّذِینَ ینقُضونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِیثَقِهِ وَ یقْطعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن یوصلَ وَ یفْسِدُونَ فى الأَرْضِ أُولَئک هُمُ الْخَسِرُونَ؛ (فاسقان آنها هستند که) پیمان خدا را پس از آن که محکم ساختند، مى شکنند، و پیوندهائى را که خدا دستور داده بر قرار سازند قطع مى نمایند، و در جهان فساد مى کنند، اینها زیانکارانند. بقره، ۲۷

در این آیه به یکی از نشانه های فاسقان اشاره کرده مى گوید: آنها پیوندهائى را که خدا دستور داده بر قرار سازند قطع مى کنند. گر چه بسیارى از مفسران این آیه را ناظر به خصوص به قطع رحم و بریدن رابطه خویشاوندی دانسته‌اند، ولى دقت در مفهوم آیه نشان میدهد که معنی وسیع‌تر و عمومى‌ترى دارد که مساله قطع رحم یکى از مصداقهای آن است. زیرا آیه مى‌گوید: فاسقان پیوندهایی را که خدا دستور داده برقرار بماند قطع می‌کنند، این پیوندها شامل پیوند خویشاوندى، پیوند دوستى، پیوند هاى اجتماعى، پیوند و ارتباط با رهبران الهى و پیوند و رابطه با خدا است، و به این ترتیب نباید معنى آیه را منحصر به قطع رحم و زیر پا گذاشتن رابطه‌هاى خویشاوندى دانست.کسانی که از مسیر حق و شرع خارج شوند، فاسق هستند. ۲۱

رویا 

اگر رائی ببیند که جبهه اسلام در جایی در خطر است . مثلا در فضای مجازی بر علیه دین تبلیغ می‌کنند و او به مباحث دفاعی واقف است و  برایش امکان دارد که دفاع کند ولی پدرش که فرد بی‌ایمانی است، او را تهدید می‌کند که مثلا از ارث محرومش می‌کند و یا رفت و آمد رو با او قطع میکند و رائی به دلیل دلبستگی  و حب به پدر و نیز  اموالش این مهم را ترک می‌کند.

تعبیر رویا

رائی در عالم‌ واقع مرتکب گناهی می‌شود که  مصداق عهد شکنی با خدا و رسول است . و به دلیل تبعیت از غیر خدا و حب دنیا و حب مذموم نسبت به  بستگانش و بدست آوردن دل آنها، در مسیری خطا قدم برمی‌دارد ولی  از جایی که گمان‌ نمی‌برد ضرر و زیان می‌کند و اتفاقا بر ضد آن منافعی که مد نظرش بود می‌رسد و در مسیر گمراهی قرار می‌گیرد .

حضرت امام حسین ع می‌فرمایند: «کسی که بخواهد از راه گناه به مقصدی برسد، دیرتر به آرزویش می‌رسد و زودتر به آنچه می‌ترسد گرفتار می‌شود.»

 

توبه ، ۳۸ و ۳۹

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَ رَضِيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الْآخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ.

اى كسانى‌كه ايمان آورده‌ايد! چرا وقتى به شما گفته مى‌شود در راه خدا (و براى جهاد) حركت كنيد، سنگين و زمين‌گير مى‌شويد؟ آيا به جاى آخرت، به زندگى دنيا راضى شده‌ايد؟ پس بدانيد بهره‌ى زندگي دنيا در (برابر) آخرت، جز اندکی نيست.

إِلَّا تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ…. 

اگر(به سوى ميدان جنگ) نشتابيد، خداوند شما را به عذابي دردناك عذاب مى‌كند و گروه ديگرى را جايگزين شما مى‌كند…

نتایج دلبستگی و حب به دنیا:  

منظور از حب دنیا همان تعلقاتی است که انسان دارد که به‌خاطر آن‌ها دنیا را هدف قرار می‌دهد و آخرت و کمالات حقیقی را فدای آن می‌کند. طبعا چنین چیزی اصل همه گناهان خواهد بود و همه سقوط‌ها از این‌جا ناشی می‌شود.

از امیرالمومنین‌ ع نقل شده که فرمودند: فَارْفُضِ الدُّنْیَا فَإِنَ‏ حُبَ‏ الدُّنْیَا یُعْمِی وَیُصِمُّ وَیُبْكِمُ وَیُذِلُّ الرِّقَابَ .بعضی از ضررهای حب دنیا این‌هاست؛ انسان را کور و کر و لال و در جامعه خوار و ذلیل‌ می‌کند

مثل معروفی هم هست که حب الشیء یعمی و یصم، انسان به هر چیزی تعلق خاطر پیدا کند و زیاد به آن توجه کند، فقط توجه‌اش به خوبی‌هایش منعطف می‌شود و دیگر عیب‌های آن را نمی‌بیند. دنیا هم یکی از این‌هاست. انسان وقتی آن را دوست می‌دارد و می‌خواهد به لذت‌هایش برسد، دیگر عیب‌هایش را نمی‌بیند.

حب دنیا باعث می‌شود انسان کور و  کر و لال شود و در مقابل دیگران خوار شود، آبرویش بریزد و ذلت بکشد تا به آن خواسته خودش برسد.

روایتی از پیامبر ص است، برای کسانی که دنیا آنها را گول زده و دلبستگی به دنیا دارند و فریب دنیای حرام را خورده اند. می فرمایند: «مَنْ أَصْبَحَ وَ الدُّنْیَا أَکْبَرُ هَمِّهِ‌ فَلَیْسَ مِنَ اللَّهِ فِی شَیْ‌ءٍ وَ أَلْزَمَ قَلْبَهُ أَرْبَعَ خِصَالٍ هَمّاً لَا یَنْقَطِعُ عَنْهُ أَبَداً وَ شُغُلًا لَا یَنْفَرِجُ مِنْهُ أَبَداً وَ فَقْراً لَا یَبْلُغُ غِنَاهُ أَبَداً وَ أَمَلًا لَا یَبْلُغُ مُنْتَهَاهُ أَبَداً»

پيامبر خدا ص : كسى كه صبح خويش را بياغازد و بزرگترين همّ و غمش دنيا باشد ، نزد خداوند هيچ مرتبه‌ای ندارد و چهار خصلت پيوسته گريبان گيرش باشد : اندوهي كه هرگز از او جدا نشود، گرفتارى اى كه هرگز از آن رهايي نیابد ، فقري كه هرگز به بى نيازى و توانگرى نینجامد و آرزويي كه هرگز پايان مپذيرد. ۲۲

نکته‌:  البته باید متذکر شویم که در اسلام مال و ثروت‏ هیچ وقت تحقیر نشده است، نه تولیدش، نه مبادله‏اش، نه مصرف کردنش‏، بلکه همه اینها تأکید و توصیه شده و برای آنها شرایط و موازین‏ مقرر شده است و هرگز ثروت از نظر اسلام دور افکندنی نیست بلکه دور افکندنش (اسراف، تبذیر، تضییع‏ مال) حرام قطعی است.

اسلام، با هدف قرار دادن ثروت، یعنی اینکه انسان فدای ثروت شود مخالف است؛ به عبارت دیگر، اسلام پول پرستی و اینکه انسان برده پول باشد، پول را به خاطر خود پول و برای ذخیره کردن و اندوختن بخواهد که نام این حالت حرص و آز است، و یا پول را فقط برای پرکردن شکم و برای عیاشی و بیکاری و ولگردی بخواهد که نام آن شهوترانی است، اینها را محکوم کرده است.

«کسانى که طلا و نقره را گنجینه و ذخیره مى‏کنند و در راه خدا انفاق نمى‏کنند آنها را به عذابى دردناک بشارت ده»توبه ، ۳۴

این حالت پول خواستن توأم است با دنائت و پستی و محو شخصیت انسانی‏ در پول و فقدان هرگونه شخصیت انسانی و شرافت معنوی. 

نقطه مقابل، این‏ است که انسان پول را به عنوان یک وسیله برای فعالیت و عمل و تسهیل و تولید بخواهد، در این صورت پول تابع آن هدف کلی است که انسان، پول را برای آن هدف می‏خواهد. حدیثی است از رسول اکرم که می‌فرمایند: «نعم المال الصالح للرجل الصالح» «چه نیکوست مال و دارایی صالح برای انسانی صالح» ۲۲/۱

تشبیه ثروت و انسان به دریا و کشتی از آن نظر که در یک وضع او را غرق می‏کند و در خود محو می‏کند و شخصیت او را محو می‏سازد و در صورت دیگر نه تنها ضربه به شخصیت او نمی‏زند، بلکه وسیله‏ای منحصر است برای‏ رسیدن به مقصد و تکمیل شخصیت او، فوق‌العاده تشبیه خوبی است.

آیه کریمه «کلاَّ إِنَّ الْانسَانَ لَیَطْغَى أَن رَّءَاهُ اسْتَغْنى» «راستى که انسان سرکش و مغرور مى‏شود چون که خود را در غناء و دارایى ببیند» علق/۶

نقش پول را در فاسد کردن شخصیت انسانی بیان می‏کند، همچنین آیه کریمه: «مَّنَّاعٍ لِّلْخَیرْ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ‏» «و خلق را هر چه بتواند از خیر باز می‌‏دارد و به ظلم و بدکارى می‌کوشد»قلم ، ۱۲

اسلام پول پرستی را محکوم کرده است نه پول و ثروت را.

رویا 

اگر رائی ببیند که در جنگ اسلام و کفر  (جنگ با داعش ) شرکت کرده ولی هر چه فرمانده دستور حمله می‌دهد او گوش نکرده و گویا به زمین چسبیده و نمی‌تواند حرکت کند . البته از این امر در نیت راضی است چرا که نگران زمین‌های زراعی و املاک و دارائی‌هایش است ولی می‌بیند که عده‌ای به سرعت با دستور فرمانده سپاه حمله می‌کنند و او در حسرت تماشا می‌کند . 

تعبیر رویا 

برای رائی در عالم واقع زمینه جهاد و مبارزه با ناحق و باطلی پیش می‌آید( در فضای حقیقی یا مجازی ) ولی رائی به دلیل حب دنیا و دلبستگی به مال و اموال و حفظ موقعیت ریاستی و کاریش و کلا  هر چه غیر خداست،  از آن سر باز می‌زند و به متاع کم و اندک دنیا راضی می‌شود. چون متاع دنیا هر چه باشد در مقابل نعمات و الطاف بی‌نهایت اخروی ناچیز است.

در عالم واقع می‌بیند کسان دیگری به چه زیبایی در مسیر حق و جهاد حرکت کردند و او عقب مانده است و بسیار دچار حسرت می‌شود و فقر و نداری سراغش آمده و اندوهی دلش را فرا میگیرد و در آمال و آرزو غرق می‌شود. او در رنج و عذاب قرار می‌گیرد. و نیز لازم است رائی  نسبت به عقاید ایمانی خود معرفت بیشتری کسب کرده و مراقبه کند .  

چرا که مومنان از جهاد فرارنمی‌کنند: 

لا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ . توبه ، ۴۴

آنان كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند، هرگز براى جهاد كردن با مال و جانشان، از تو مرخصّى نمى‌طلبند و خداوند به (حال) پرهيزكاران آگاه است.

 

توبه، ۵۴ و ۵۵ 

وَ ما مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ إِلَّا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ لا يَأْتُونَ الصَّلاةَ إِلَّا وَ هُمْ كُسالى‌ وَ لا يُنْفِقُونَ إِلَّا وَ هُمْ كارِهُونَ.

و چيزى منافقان را از پذيرفته شدن انفاقشان منع نکرد، جز اينكه به خدا و پیامبرش کافر شدند و نماز را جز از روى كسالت و بى‌حالى به جا نمى‌آورند و جز از روى كراهت و بى‌ميلى انفاق نمى‌كنند.

فَلا تُعْجِبْكَ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ بِها فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ تَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ كافِرُونَ 

پس اموال و فرزندان منافقان تو را به شگفتى نيندازد. جز اين نيست كه خداوند مى‌خواهد به اين وسيله آنان را در زندگى دنيا عذاب كند و جانشان در حال كفر، خارج شود

قرآن کریم و روایت،  کسالت و بی‌حالی در نماز و نیز کراهت در انفاق را از صفات منافقین می‌داند . 

از نشانه‌هاى نفاق، نماز با كسالت، «كُسالى‌» و انفاق با کراهت است «كارهون»

به ذلّت كشاندن ثروتمندانِ منافق، از سنّت‌هاى الهى است. «لِيُعَذِّبَهُمْ بِها»

عذاب الهى تنها در آخرت نيست، در دنيا هم وجود دارد. «فِي الْحَياةِ الدُّنْيا»

راه‌هاى عذاب شدن به وسيله‌ى مال از اين قبيل است: عذاب در تهيّه آن، در نگهدارىِ آن از سرقت و حريق و مردم حسود، به جا گذاشتن و رفتن هنگام جان دادن، پاسخگويى در قيامت براى چگونگى تهيّه و مصرف آن.

 رویا 

اگر کسی که در عالم واقع سست ایمان است  در رویا ببیند که می‌خواهد کار پر سودی رو انجام دهد و موانعی بر سر راهش است. برای اینکه کارش راه بیافتد متولی یک مسجد می‌تواند سفارشی برایش کند لذا با ماشینی بسیار گران‌ قیمت که با دیدنش همه تعجب می‌کردند،  به سمت مسجد می‌رود. همه مشغول نماز هستند. او نیز برای اینکه اعتباری نزد مردم کسب کند مشغول نماز می‌شود،  ولی بسیار کسل و بی‌حال است و از نمازش کراهت دارد . بعد از نماز مبلغ قابل توجهی رو از روی بی‌میلی‌ از جیبش در آورده تا به عنوان کمک به مسجد و محرومین، در جلوی انظارِ متولیِ مسجد و بقیه اهل محل به خادم دهد . ولی از او قبول نمی‌کند و به یکباره پولش دود شده و به هوا میرود و او با حسرت به پول دود شده نگاه می‌کند . 

تعبیر رویا 

این رویا می‌تواند نمادی بر عقاید باطل و نادرست رائی داشته باشد . او دارای صفات منافق بوده و در دنیا و آخرت معذب می‌شود . شاید در ظاهر اموال و اولاد‌هایی داشته باشد که همه را متعجب کند و نیز با خود فکر کند چقدر محبوب خداست که اینقدر مال و اموال دارد ولی اینها مایه عذاب او خواهند شد. با بیماری و خسارت در اموال و اولاد مواجه می‌شود . همیشه نگران حفظ آنها بوده و نیز وقتی به مرگ فکر می‌کند حسرتی سوزناک جانش را می‌سوزاند. 

حتما لازم است در عقاید خود تجدید نظر کند و به دنبال راه حق و ایمان رود و از حب دنیا بر حذر باشد چرا که مرگ ناگهان می‌رسد و درهای توبه بسته خواهند شد .

 

 توبه، ۶۰ 

إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ 

همانا صدقات (زكات)، براي نيازمندان و درمانده‌گان و كارگزارانِ زكات و جلب دل‌ها و آزادى بردگان و اداي بدهي بدهكاران و (هزينه‌ى جهاد) در راه خدا و تأمين در راه مانده است، اين دستور، فرمانى است از جانب خدا و خداوند، دانا و حكيم است.

إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَ الْمُصَّدِّقَاتِ وَ أَقْرَضُواْ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَ لَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ همانا مردان و زنانی که در راه خدا به فقراء صدقه و احسان کنند و به خدا قرض نیکو دهند،خدا احسان آنها را چندین برابر سازد و پاداش با لطف و کرامت نیز عطا کند . حدید ، ۱۸

مَن جَاءَ بِالحَْسَنَةِ فَلَهُ عَشرُْ أَمْثَالِهَا وَ مَن جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يجُْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَ هُمْ لَا يُظْلَمُونَ .هر كس كار نيكو انجام دهد اورا ده برابر آن پاداش خواهد بود و هر كس كار بدى انجام دهد، بیش از پیش از کار بدش کیفر نخواهد داشت و بر آنها ستمی نخواهد رفت . انعام ، ۱۶۰

معنای لغوی صدقه :راغب اصفهانی در «مفردات » می گوید :« صدقه از صدق ، به معنی راستی و درستی و مطابقت حرف و عمل و هماهنگی گفتار و اعتقادات و اعمال جوارحی است . به مهریه زن از این جهت صداق گفته می شود که گواه صدق و راستی اعتقاد در دوستی است»۲۳

در «اقرب الموارد »درباره علت تسمیه صدقه آمده است : «صدقه چیزی است که بنده به وسیله آن صدق عبودیت خویش را اظهار می کند»

نورالدین جزایری در« فروق اللغات» می نویسد: « فرق بین لفظ زکات و صدقه این است که لفظ زکات فقط بر واجب اطلاق می شود و صدقه هم به واجب و هم بر ندب و مستحب اطلاق می شود.  ۲۴

البته مفهوم صدقه و انفاق تنها پر شدن خلاهای اجتماعی نیست بلکه رابطه ای با ساخته شدن انسان هم دارد زیرا انسانها در سایه گذشتها ، بخششها و ایثار ها ، روحشان روح الهی انسانی می گردد بر این اساس نداشتن و ندادن کمال نیست ، بدست آوردن و از خود جدا ساختن عامل سازندگی انسان است

خُذْ مِنْ أَمْوَالهِِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِم بهَِا وَ صَلّ ِ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَوتَكَ سَكَنٌ لهَُّمْ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ: از اموال آنها تصدق و کفاره بگیر تا به آن وسیله تزکیه و پاکشان کنی و برایشان دعا کن زیرا دعای تو موجب آرامش آنهاست و خداوند شنوای داناست . 

حضرت علی ع می فرماید: لا یَّحُوزُ الشُکرَ اِلاّ مَن بَذَلَ مالَهُ. جمع نمی کند شکر را مگر کسی که بذل کند مال خود را.   ۲۵

رویا 

رائی در رویا می‌بیند که خیریه‌ای تاسیس کرده است و نیازمندان و فقرا به آنجا آمده ،مایحتاج خود را تهیه می‌کنند و او به افراد محتاج وام می‌دهد و نیز اگر مشکلی افراد خانواده‌اش و اطرافیان‌ و مراجعین به خیریه دارند، در صدد رفع آن است و از مال و وقت و انرژی‌اش مایه می‌گذارد و قلوب آنان را تالیف می‌دهد . واسطه ازدواج شده و در این مسیر دختر و پسرهایی که با هم کفو هستند به هم معرفی می‌کند. 

تعبیر رویا 

با توجه به آیاتی که در باب صدقات ذکر شد ، ان شاء الله توفیق کارهای خیر برایش مهیا می‌شود از مالش  برای رسیدگی به محرومان گذشت ‌می‌کند. زمینه‌ کاری با درآمد بالا به او پیشنهاد می‌شود و خدا به او رزق کثیر با برکت عنایت ‌میکند . در بین دوستان و آشنایان که با هم قهر هستند الفت و صمیمیت ایجاد کرده و آشتی می‌دهد و خیر و خوبی را به زندگی ‌اش فرا می‌خواند .ان احسنتم احسنتم لانفسکم اگر نیکی کنید به خودنیکی کرده‌اید اسری، ۷

او در نیت و عمل شاکر خداست و روزی مادی و معنوی‌اش زیاد می‌شود . عمرش طولانی شده و دعایش مستجاب می‌شود. آرامش یکی از هدایای الهی برای اوست .  

 

توبه، ۶۷ و ۶۸ 

الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ يَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنافِقِينَ هُمُ الْفاسِقُونَ 

مردان و زنانِ منافق، از يكديگرند (از یک قماشند)، به منكر فرمان مى‌دهند و از معروف نهى مى‌كنند و دستهاى خود را (از بخشش و انفاق) مى‌بندند. خدا را فراموش كرده‌اند، پس خداوند نيز آنان را فراموش كرده است. همانا منافقان، همان فاسقانند.

وَعَدَ اللَّهُ الْمُنافِقِينَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْكُفَّارَ نارَ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها هِيَ حَسْبُهُمْ وَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَ لَهُمْ عَذابٌ مُقِيمٌ .

خداوند به مردان و زنان منافق و به كافران، وعده‌ى آتش دوزخ را داده، كه پيوسته در آن خواهند بود. آن (دوزخ) برايشان بس است و خداوند آنان را لعنت كرده (واز لطف خويش دور ساخته) و برايشان عذابى پايدار است.

تركِ امر به معروف و نهى از منكر و انفاق در راه خدا، نشانه‌ى نفاق و فراموش كردن خداست. نَسُوا اللَّهَ

امام علی‌ع فرمود:«… نَسُوا اللهَ فَنَسِیَهُمْ؛ یعنی آنان خداوند را در سرای دنیا فراموش کردند و در راه فرمانبری از او عمل نکردند، پس خداوند نیز در آخرت آنان را فراموش کرد، یعنی چیزی از پاداش خود برایشان قرار نداد و این‌گونه آنان از خیر فراموش شدند.

امام رضا ع فرمود: كيفر كسى‌كه خدا و قيامت را فراموش كند، آن است كه خود را فراموش كند. تفسير نور الثقلين.

حضرت علي ع فرمود: فراموش کردن خداوند آن است كه آنان را از خير محروم كند. تفسير برهان.ج۳ ، ج۴۵۹

رویا 

رائی در رویا می‌بیند که  با عده‌ای زن و مرد در فضای مجازی و یا فضای حقیقی، مثلا در یک گروه مجازی  و یا مهمانی مختلط،  دور هم و به پشتوانه و دلگرمی یکدیگر جمع شدند، و مردم رو دعوت و ترغیب به فساد و فحشاء می‌کند و از انفاق و بخشش به محرومین باز می‌دارد.  فرد مستمندی به در این منزل آمده و کسی از مهمانان قصد کمک‌ دارد و رائی فرد دهنده خیرات رو با سخنان و اعمالش منصرف ‌می‌کند و او را از خیر باز می‌دارد . 

تعبیر رویا 

رائی در عالم واقع باید نسبت به حالات خود مراقبه کند و صفات و اخلاقیات خود را اصلاح کند . در عالم واقع از کسانی است که اطرافیانش را  دعوت به گناه و معصیت می‌کند و یا از امر واجبی باز می‌دارد مثلا مانع حجاب و اقامه نماز دیگران می‌شود و در مسیر خیری از بذل صدقات امساک کرده و جلوی صدقات دیگران را نیز می‌گیرد.

او از رحمت الهی دور می‌شود و دعایش به اجابت نمی‌رسد و به خود واگذار می‌شود. از روح خود غافل شده و در گناه فرو می‌رود.درهای خیرات به رویش بسته شده و توفیقاتش سلب می‌شود و در یک رنج روحی و درونی مستمر باقی می‌ماند . لازم است توبه و استغفار کند و جبران مافات نماید. 

 

 توبه، ۷۱ و ۷۲ 

وَالْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ 

مردان و زنان با ايمان، يار و ياور اولياي يكديگرند، به معروف (خوبى‌ها) فرمان مى‌دهند و از منكرات ونهى مى‌كنند، نماز بر پای داشته، زكات مى‌پردازند و از خداوند و پیامبرش پیروی مى‌كنند. بزودى خداوند آنان را مشمول رحمت خويش قرار خواهد داد. همانا خداوند، تواناى غالب و حكيم است.

وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيم.

خداوند به مردان و زنان با ايمان، باغهایی (از بهشت) كه از پاى (درختان) آن، نهرها جاري در آن جاودانند و (نيز) مسكن‌هايى دلپسند در بهشت برين را وعده داده است، ولى رضايت و خرسندي خداوند، برتر و والاتر (از اينها) است. اين همان رستگارى‌ بزرگ است.

مصادیق امر به معروف و نهی از منکر:   ۱- با زبان ، ۲- با عمل ، ۳- با قلب. و یا ترکیبی از این‌هاست.

 مصادیق در قالب رویا 

 ۱-رائی در خواب می بیند که با عده‌ای از دوستان مومنش در مجلسی حضور دارد که در آن دیگران شراب قرمز می‌نوشند و عقل‌هایشان زایل شده است. رنگهای چهره‌شان سیاه و یا زرد چرکین است و اینان قدرت نهی از منکر با زبان را در آن موقعیت ندارند، ولی در درون بسیار  ناراحت بوده  و از این عمل بسیار مشمئز اند. در فرصتی که به دست می‌آورند با هم مجلس را ترک گفته و عدم حضورشان به دلیل جایگاهی که دارند  باعث هشدار به عده‌ای از معصیت کاران می‌شود. 

۲- رائی در خواب در مجلسی حضور دارد و مشغول نماز است  فردی  را که حجاب نامناسبی دارد و صورتش رنگ زرد تیره است می‌بیند. به خاطر خدا و با دلسوزی و مهربانی درحالی‌که روسری بزرگ سبز رنگی( که نماد گرایش به اهل بیت است) بر سر کرده است او را هدایت می‌کند و تاثیرش را در او می‌بیند .

۳- رائی در خواب می‌بیند که با عده‌ای از زنان و مردان با ایمان ، پیجی را در اینستا‌گرام راه اندازی نموده و عده کثیری با مراجعه به آن مشکلاتشان در زمینه‌های مختلف اعتقادی و … برطرف می‌شود. شبهات آنان را برطرف کرده و با موعظه نیکو و جدال احسن هدایت می‌کنند و همگی سر وقت اذان به نماز ایستاده و در همان فضای مجازی، خیریه‌ای نیز تشکیل دادند و با عشق و محبت  به مردم کمک می‌کنند . 

حال در عالم واقع با توجه به حالات و شرایط و خواسته‌های رائی و نیز با توجه به آثار امر به معروف  در آیات و  روایات و نیز حالات و حواشی رویا از رنگها و نمادها، رویایش تعبیر می‌شود .

امام باقر ع فرمودند : در نتیجه امر به معروف و نهی از منکر راهها امن می شود، کسب و کار حلال حاصل می‌شود ، حقوق افراد تامین می شود،  زمین آباد می‌شود،  از دشمن انتقام گرفته می شود، باعث سربلندی مومن است،  اصلاح امور دین و دنیا می شود ، اعاده حق می شود و همه کارها رو به راه می‌گردد، از دشمنان انتقام گرفته می‌شود .

و نیز امام صادق علیه السلام فرمودند:  دو خصلت از خصلت های خداوند است و آن امر به معروف و…  هر کس امر به معروف و نهی از منکر یاری کند خداوند او را عزیز و آقا گرداند و هر کس آن دو را خوار کند خداوند او را خوار و ذلیل گرداند .

تعبیر رویا 

به طور کلی در خصوص کسی که در رویا به طرق مختلف امر به معروف و نهی از منکر می‌کند و با اقامه نماز کرده و انفاق می‌کند ، در عالم واقع دلالت بر ایمان و اخلاص رائی داشته و زمینه تبلیغ برایش فراهم شده و او در صحنه حضور دارد و توفیق امر به معروف و نهی از منکر برایش حاصل می‌شود و با توجه به خواسته و دعای او در عالم واقع ، تعبیرش بر مبنای روایات مذکور مصداق پیدا می‌کند .

عزیز می‌شود و رزق مادی و معنوی نصیبش می‌شود. از امنیت روحی و .. بر خوردار شده و خدا او را در مشکلاتش یاری می‌دهد .   

 

 توبه، آیه ۸۱ و ۸۲ و۸۰

فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ وَ كَرِهُوا أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ قالُوا لا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ قُلْ نارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ كانُوا يَفْقَهُونَ .

به كسانى‌كه بر خلاف (فرمانِ) رسول خدا، از جنگ سر باز زدند و از خانه‌نشستن خود (به هنگام جنگ تبوک) شادمان شدند واز اينكه با اموال و جانهاى خود در راه خدا جهاد کنند، کراهت داشتند و (به ديگران نيز) گفتند در اين گرما (براى جنگ) بيرون نرويد! بگو: آتش دوزخ، سوزان‌تر است اگر مى‌فهميدند. آیه ۸۱

فَلْيَضْحَكُوا قَلِيلًا وَ لْيَبْكُوا كَثِيراً جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ . آیه ۸۲

پس به سزاى آنچه (با دست خود) كسب مى‌كردند، كم بخندند و بسيار بگريند. 

خداوند افرادی را كه به بهانه دوری راه ، در جنگ تبوك از همراهی حضرت سر باز زدند و از این ترك تكلیف ابراز شادی می‌كردند را مورد نكوهش قرار داده است. شادی آن‌ها را كوتاه و زمان غم آنها را طولانی بیان می‌دارد.

اين آيات، سه نشانه برای منافقان ذكر كرده است: الف: از جبهه نرفتن به جاى پشيمانى شادند. ب: جهاد با مال و جان بر ايشان سنگين است. ج: ديگران را از جبهه رفتن منع مى‌كنند.

خندیدن و گریان شدن حقیقی  به میزان نزدیكی و دوری به رسول خدا و انجام تكالیف الهی است .با پیروی از پیامبر خدا ص و رهنمودهای دین نابش خوشحال خواهیم بود و هرچه از حضرت دور شویم غم و ناراحتی جایگزین مسرت‌ها خواهد شد. در بسیاری از آیات قرآن كریم پیامبر عظیم الشأن ما مظهر رحمت و مهر معرفی شده است و آنچه از جانب خداوند تفضل می‌شود به دعای ایشان و ائمه معصومین علیهم‌السلام است .

اما در آیه ۸۰ ، توبه  گروهی به ما معرفی می‌شوند كه پیامبر هرچه در حق آنها دعا كند بازهم اجابت نخواهد شد

«اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لاَ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِن تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَن يَغْفِرَ اللّهُ… 

«چه براى آنان آمرزش بخواهى يا برايشان آمرزش نخواهى [يكسان است‏حتی] اگر هفتاد بار برایشان آمرزش طلب كني هرگز خدا آنان را نخواهد آمرزید چرا كه آنان به خدا و فرستاده‌‏اش كفر ورزيدند و خدا گروه فاسقان را هدايت نمى‏‌كند»

اشاره به عدد هفتاد نشان از كثرت عمل دارد. این آیه نشان می‌دهد كه حضرت از روی رأفت بارها از درگاه خداوند مغفرت این افراد را طلب كرده‌اند ولی مورد پذیرش واقع نشده است.

شرط لازم برای کسب فیوضات الهی، فیاضیت خداوند است ولی این شرط كافی نیست و قابلیتِ قابل را نیز می‌طلبد. تا لیاقت دریافت این فیوضات در بنده موجود نباشد دریافتی نخواهد داشت گرچه رحمت نبوی نیز شامل او شود. گویی باران بر سنگ می‌بارد، فقط ظاهر سنگ رطوبت پیدا می‌كند كه دوامی هم نخواهد داشت و هرگز رویشی در آن دیده نمی‌شود.

رویا 

اگر رائی ببیند که در هوای بسیار گرم‌ تابستان عده‌ای عازم جنگ و جهاد با دشمن هستند و ولی فقیه هم فرمان دفاع داده ولی او با عده‌ای از دوستانش به  جنگ نمی‌روند و از اعماق دلشون هم‌ بسیار خوشحالند و فکر می‌کنند که برنده این میدانند. از نظر مالی هم خودش را  در رفاه و خوشی می‌بیند که خیلی‌ها حسرت زندگیش را می‌خورند.آنها  سایرین رو از رفتن به جهاد به هر طریقی منصرف کنند و گرمی هوا را به رخ می‌کشند.

تعبیر رویا

این نمادها  از صفات منافقین است و در عالم واقع صحنه‌ای برای دفاع از دین برایش بوجود می‌آید که به دلیلی سختی هایی که دارد زیر بار نمی‌رود و مانع کار خیر و مجاهده دیگران نیز می‌شود و از این کارش هم‌ احساس رضایت می‌کند اتفاقا در زندگی گاه وضع مالی‌اش هم خوب می‌شود ولی حسرت و مصائبی برایش پیش می‌آید که حزن و اندوهش زیاد شده و قلبش غمگین می‌شود و شادی‌اش به غم مبتلا شده و در دنیا معذب می‌شود . و خدا او را به سنت امهال و استدراج‌ مبتلا می‌کند .

اگر به حدی از کفر و نفاق برسد که راه کسب ایمان به واسطه اعمالش بر او بسته شود، حتی مومنین و امام زمان ع هم برایش دعا کنند و طلب مغفرت نمایند به اجابت نمی‌رسد و آمرزش نصیبش نمی‌شود

تبصره 

خنده و گریه ای که در آیه ذکر شده است  شادی و اندوه حقیقی را در عالم واقع به پیروی از دستورات خدا پیوند زده است.  

لیکن در رویا خندیدن و گریه کردن نمادی است که با توجه به حالات رائی و شرایط رویا تعابیر مختلفی دارد، چه بسا همین‌ افراد مذکور در آیه شریفه در خواب با صدای بلند می‌خندند و قهقهه هم می‌زنند،  ولی نشانی از بلا و مصیبت در عالم خارج است.

لذا در اینجا به نظر مطلوب است که نکاتی پیرامون خنده و گریه در رویا بیان شود: 

گاه فردی در عالم واقع و بیداری نسبت به اعمال عبادی خویش بی توجه بوده   و در مسیر گناه قدم می‌گذارد و شاید  خودش هم توجه دارد و یا  از سر غفلت باشد،  که در هر صورت موجب می‌شود ایمانش از دست برود .

حال این فرد در خواب می‌بیند که در جمع دوستان قرار دارد و شاد و سرخوش است و مستانه قهقهه می‌زند. (الکی خوش)

این نوع خنده نشانه این است که ایمانش در خطر است و هشداری برای فرد است. 

کثرت الضحک تمحوا الایمان .

خنده زیاد ایمان را از بین میبرد.

اگر کسی در رویا ببیند که غافلانه میخندد (یعنی خنده ای سرمستانه و زیاد و مکرر)

تعبیرش به فقر دچار شدن است.

روایت : کثرت الضحک تترک العبد فقیرا یوم القیامه.

اما اغلب موارد اینگونه تعبیر می شود که ایمانش آسیب دیده و از بین رفته و محو می شود.

اگر کسی در خواب ببیند که در جمعی است و شوخی‌های زیاد و بیش از اندازه می‌کند و این مسئله در خواب برجسته است و در خنده زیاده‌روی می‌کند و دیگران هم می‌خندند، نشانه این است که آبروی شخص در خطر است .

روایت :کثرت المزاح تذهب بماء الوجه  شوخی زیاد آبروی فرد را می‌برد.

اگر رائی در خواب قهقهه مستانه و غافلانه دارد، به طوری که سفیدی و برق دندان‌هایش در خواب کاملا مشهود است، به رفتن آبروی فرد در بیداری  تعبیر می‌شود و یا در معرض خطر قرار گرفتن آبروی اوست. 

امام صادق علیه السلام یقول :لا تبدین عن واضحه، به صورتی نخندید که دندان ها پیدا شود ، و کسی که گناهانی کرده از بلای شبگیر و ناگهانی نباید ایمن باشد.

کسی که این‌گونه باشد در امان نیست و این نشانه رسوایی در بیداری است. مثلا  تهمتی به او می‌زنند و آبرویش می‌رود و گاه یک کار زشتی که کرده برملا شده و به آبرویش لطمه می‌زند. 

اگر  رائی در خواب ببیند کسی که در خواب می‌خندد دشمن اوست در عین اینکه خنده‌های مستانه و شاد دارد دلالت بر این‌ است که فرد رائی بر دشمنش در بیداری پیروز می‌شود و در حقیقت دشمن گریه خواهد کرد و و فرد رائی شاد خواهد بود.

لذا شادی دشمن در خواب رائی را غمگین نکند.در بیداری اینگونه نخواهد بود و سبب شادی دل رائی خواهد شد.

خنده‌ای در خواب خوب تفسیر می‌شود و نشانه شادی در بیداری است که ناشی از ایمان و حسن خلق باشد.

مثلا رائی در خواب در بین جمعی با وقار، شوخی و مزاح می‌کند و با آن مزاح همه می‌خندند و این عمل دال بر خوش اخلاقی است.

و یا گریه‌ای در خواب ممدوح است و تعبیر به خیر دارد که ناشی از خوف الهی و خشیت از او باشد و یا در رثای سالار شهیدان و شهادت اهل بیت ع از چشمان رائی جاری شود . و …  که در بیداری موجب ازدیاد ایمان و قرب و شادی و آرامش قلب اوست . الا بذکر الله تطمئن القلوب . 

 

کلید واژه‌‌ها:

استغاثه، استغفار، دعا، مستضعف، خیانت، تقوا، امر به معروف، نهی از منکر، مسجد، حب دنیا، صدقات، صبر ، هجرت، ولایت پذیری، جهاد ، باران ، نصرت الهی

منابع : 

۱-پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، ح ۱۱۶۸

۲- برازش، علیرضا،تفسیر اهل بیت ع، ج ۵ ،ص۴۹۶

۳-تفسیراهل بیت، ج۵، ص۴۹۴ العیاشی، ج۲، ص۵۰/ نور الثقلین/ البرهان/ بحار الأنوار، ج۳۶، ص۱۷۶

۴-شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۹۲

۵- جزایری، نعمت‌الله، کشف الاسرار، ج‌۳، ص‌۱۷۹.

۵/۱-تفسیر اهل بیت ع، ج۵، ص۵۱۴

۶-تفسیر اهل بیت ع‌، ج۵، ص۵۱۴ الکافی، ج۸، ص۲۴۸/ کشف الیقین، ص۳۸۵/ کشف الغمهًْ، ج۱، ص۳۲۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۹۶/ بحار الأنوار، ج۳۶، ص۱۸۶/ المناقب، ج۳، ص۲۰۲/ البرهان/ نور الثقلین

۷- تفسیر اهل بیت ع، ج۵، ص۵۱۴ بحار الأنوار، ج۹۰، ص۳۹

۸-همان ، ج۵، ص۵۲۴

۹.نهج البلاغة ، الكتاب ۲۶ .

۱۰-عیون الحکم والمواعظ، ص ۴۴۶

۱۱-صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال وعقاب الأعمال، النص، ص ۲۵۲، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.

۱۲-تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غررالحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، درایتی، مصطفی،۴۶۰، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۶ش.

۱۳ ثواب الأعمال وعقاب الأعمال، النص، ص ۲۴۲

۱۴- تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۵۴ بحارالأنوار، ج۶۷، ص۲۸۵/ عدهًْ الداعی، ص۳۰۵/ نورالثقلین

۱۵- نهج البلاغه ، حکمت ۸۸

۱۶- علی بن ابراهیم القمی، تفسیر قمی ، ج۱، ص۳۲، چاپ نجف.

۱۷- تفسیر نمونه،آیت الله ناصر مکارم شیرازی، ج۱۴، ص۱۳۵.

۱۸-الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار تأليف محمد باقر المجلسي. مشخصات نشر: بيروت دار إحياء التراث العربي [۱۴۴۰]ج۴۴ ، ص ۲۸۲.

۱۹- بحار الأنوار، ۶۷ ، ۲۵.

۲۰- همان، ۵۵، ۳۹.

۲۱- قاموس قرآن ، قرشی ، سید علی اکبر  ج۵، ص۱۷۶  

۲۲- مجموعۀ ورام، ج ۱، ص ۱۳۰. 

۲۲/۱- بحار الانوار، ج‏ ۷۰، ص ۶۳

۲۳-راغب اصفهانی، «المفردات في غريب القرآن» یا «مفردات الفاظ قرآن»، ماده صدق.

۲۴-نورالدین‌محمدبن‌نعمت‌الله،جزایری فروق اللغات:۱۴۰  

۲۵-غررالحکم : ۶/۳۹۸

 

پیشنهاد می‌شود این مقاله را نیز مطالعه کنید. تعبیر خواب بر اساس قرآن: بررسی آیات جزء ۹

#سیده_هاشمی