خواب و رؤیا و تحلیل آن از منظر ابن سینا و ملاصدرا

تعبیر خواب از نظر ابن سینا: خواب و رؤیا، معنا و جایگاه آن در فلسفه بحثی است که کمتر فیلسوف برجسته ای از آن غافل مانده و به بررسی آن از منظر اصول و مبانی فلسفی خود نپرداخته باشد. در نظر حکمای اسلامی، رؤیا حاصل فاصله گرفتن روح از حواس ظاهری و میل آن به قوای باطنی است، به این معنی که انسان گاهی در عالم خواب به ادراک حقایق هستی و وقایع آینده موفق می شود و از این رهگذر، به ادراک و معرفت شهودی دست می یابد؛ این احوال اگر در عالم خواب طبیعی پیش آید، در صورتی که شفاف باشد، «رؤیای صادقه» است و در صورتی که ضعیف و مبهم باشد، پیام آن باید با تفسیر و تجزیه و تحلیل (تعبیر)، روشن شود.از دیدگاه ابن سینا، در حالت خواب، قوه متخیله به عالم قدس متصل می شود و از طریق حس مشترک به کشف و الهام نائل می گردد. ملاصدرا نیز همین نظر را دارد ولی قائل به این است که شخص برای متّحد شدن با عقل فعال باید به مقام و مرتبه جامعیت در نشآت سه گانه عقلی، نفسی و حسی رسیده باشد. پرسش هایی چون ،ماهیت خواب چیست؟ آیا خوابها احتیاج به تعبیر دارند؟؛واگر پاسخ به آن مثبت است آیا همه خواب ها باید تعبیر شوند یا پاره ای از آنها ؟ آیا بین تعبیر و تأویل تفاوت است؟و … سوالاتی هستند که برای هر صاحب عقل سلیمی ممکن است مطرح شوند؛اینک ما در این مقاله برآنیم تاتحلیل این مسائل را ازمنظر دوفیلسوف ابن سینا و ملاصدرا به تماشا گزاریم.

کلیدواژه ها
رؤیا؛ خیال؛ ابن سینا، تعبیر خواب

نویسندگان:‌ وحیده حداد، حامد ناجی اصفهانی
فصلنامه علمی – پژوهشی دانشگاه قم (پژوهش های فلسفی – کلامی)، سال هفدهم، شماره اول، پیاپی ۶۵، پاییز ۱۳۹۴، ص ۱۱۱ ـ ۱۳۰

^۱ دانشجوی دکتری الهیات دانشگاه اصفهان
^۲ دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان

دانلود مقاله تعبیر خواب از نظر ابن سینا به فرمت pdf